اروپا

مساحت	۱۰٬۱۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
جمعیت	۷۳۱ میلیون نفر
ترکم جمعیت	۷۰ نفر در کیلومتر مربع
کشورها	۵۰ (فهرست کشورها)
زبان‌ها	فهرست زبان‌ها
منطقه زمانی	گرینویچ تا گرینویچ+۵
اینترنت دامنه سطح‌بالا	eu. (اتحادیه اروپا)
بزرگترین شهرها	فهرست کلان‌شهرهای اروپا

قاره اروپا، در نیم‌کره شمالی زمین قرار دارد و پس از قاره اقیانوسیه، دومین قاره کوچک جهان است. قاره اروپا با قاره آسیا در یک پهنه خشکی قرار گرفته‌اند و با یک‌دیگر خشکی بزرگ اوراسیا را تشکیل می‌دهند. مرز طبیعی میان اروپا و آسیا را کوه‌های اورال تشکیل می‌دهند.
مساحت اروپا حدود ۱۰ میلیون کیلومتر مربع است و بیش از ۷۳۰ میلیون نفر جمعیت دارد که یازده درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.^[۱] با وجود مساحت نسبتاً کم خود، اروپا پس از آسیا دومین قاره جهان از نظر تراکم جمعیت است. اروپا در اصل شبه جزیره‌ای در شمال غرب اوراسیا و در شمال قاره آفریقا است. اروپا که به دلیل قرار گرفتن در منطقهٔ معتدل شمالی به قاره سبز معروف است بین آب‌های دریای خزر و دریای سیاه در جنوب شرقی، مدیترانه در جنوب، اقیانوس اطلس در غرب و دریای آدریاتیک در شمال قرار دارد. اروپا هم‌چنین جزایر بسیاری دارد که از جزایر بزرگ آن می‌توان به جزایر بریتانیا و ایسلند اشاره کرد. شماری از شهرهای مهم و تاریخی جهان ازجمله لندن، رم، مسکو، استکهلم ، استانبول، پاریس، و برلین در اروپا قرار گرفته‌اند.

یک‌سوم از زمین‌های این قاره قابل کشاورزی است که این درصدی بسیار بالاتر از دیگر قاره‌های جهان است. آب‌وهوای آن نیز در کل معتدل است و انسان از ده‌ها هزار سال پیش از قاره اروپا سکونت یافته‌است. وجود جریان آب گرم موسوم به گلف استریم که از اقیانوس به آب‌های غربی اروپا جریان دارد باعث معتدل شدن آب‌وهوای آن شده‌است. بیشتر مردم قاره اروپا سفیدپوست هستند و درصد بالای آن‌ها به زبان‌های هندواروپایی سخن می‌گویند.

پهنه اروپا به‌طور کل کم‌ارتفاع است اما کوهستان‌های آلپ، پیرنه، کارپات و بالکان از این قاعده مستثنا است. رودهای اصلی اروپا عبارتند از ولگا، دانوب، راین، رون، و البه. بزرگ‌ترین رود اروپا ولگا است. این رودها در جابه‌جایی مردم و کالا کمک زیادی به اهالی این قاره می‌کند.

از دیدگاه سیاسی قاره اروپا را به‌طور معمول به اروپای غربی و اروپای شرقی تقسیم می‌کنند. بیشتر کشورهای اروپای شرقی ازجمله روسیه، در دوره‌ای در زمره کشورهای بلوک شرق به‌شمار می‌آمدند و بخشی از آن‌ها نیز در میان کشورهای اتحاد شوروی بودند. خاک روسیه که بزرگ‌ترین کشور جهان است در هر دو قاره آسیا و اروپا گسترده شده‌است. با وجودی که بیشتر خاک روسیه در قسمت آسیایی آن قرار دارد، بیشتر جمعیت این کشور در بخش اروپایی که در غرب کوه‌های آرال است زندگی می‌کنند.

واژه[ویرایش]

واژهٔ اروپا را برگرفته از واژهٔ سامی به‌معنی غروب دانسته‌اند که از ریشهٔ اکدی erebu وارد زبان‌های اروپایی شده‌است.^[۲]

منشأ نام اروپا به نخستین دوره‌های تاریخی مربوط می‌شود در زبان سامی جهت طلوع آفتاب را آچو (Acu) یا آسو(Asu) و سمتی را که خورشید غروب می‌کرد ارب(Erb) یا اریب(Irib) می‌نامیدند. همین کلمات به محض آنکه از زبان فنیقها به زبان یونانیان نفوذ کرد به کلمه آسیا و اروپا تبدیل گردید. به این ترتیب که کلمه اولی به سرزمین‌های مشرق دریای اژه و واژه اروپا به ممالک مغرب دریای اژه اطلاق می‌گردد.^[۳]

جغرافیا[ویرایش]

نقشه توپوگرافیک قاره اروپا.

بعد از قارهٔ اقیانوسیه قاره اروپا با ۱۰ میلیون کیلومتر مربع کوچک‌ترین قاره زمین است. اروپا از شمال به اقیانوس منجمد شمالی و از جنوب به دریای مدیرانه و دریای سیاه و از طرف غرب به اقیانوس اطلس محدود شده‌است و مشخص کردن سمت شرقی به قارهٔ آسیا متصل است.

قارهٔ اروپا در میان مدارهای ۳۵ تا ۷۵ جغرافیایی قرار گرفته‌است.

در مناطق شمالی اروپا کوه‌ها از نظر زمین‌شناسی فرسوده و قدیمی اند، ارتفاع آن‌ها کم است و دارای قلّه‌های گنبدی شکل‌اند. در این مناطق، جلگه‌های پهناور و دریاچه‌های بسیاری وجود دارد. به این منطقه از اروپا که فرسایش، طی یک دورهٔ بسیار طولانی، بلندی‌های آن را صاف کرده و ناهمواری‌های ملایم در آن به وجود آورده‌است،اروپای پیر می‌گویند.^[۴]

در جنوب اروپا چین خوردگی ها و رشته کوه های بلند دیده می شود قله کوه ها نوک تیز و دامنه کوه ها اغلب داری شیب تند درهای تنگ می باشد به این منطقه اروپا که در آن اتشفشان ها وزمین لرزه هایی نیز رخ می دهد (اروپای جوان) می گویند

آب فراوان موجب پیدایش جنگل‌های سرسبز و رواج کشاورزی و دامداری در این قاره شده‌است. از این رو، این سرزمین پرآب و سرسبز از گذشته‌های دور، محل زندگی انسان و بسیاری از جانوران بوده‌است و به همین علت به این قاره، قاره سبز گفته می‌شود.^[۵]

تعریف سیاسی اروپا[ویرایش]

مانش(بریتانیا)

جبل‌الطارق (بریتانیا)

من
(بریتانیا)

Kos.

منجمد شمالی

دریای

اژه

دریای بارنتز

دریای گرینلند

خلیج بافین

مدیترانه

تنگهٔ جبل‌الطارق

تاریخ اروپا[ویرایش]

یونانیان[ویرایش]

یونان باستان از صدها دولت‌شهر مستقل تشکیل می‌شد. از سده هشتم پیش از میلاد، یونانی‌ها ساخت شهرهای جدید در سراسر مدیترانه را آغاز کردند. این مستعمره‌های یونانی با شاهنشاهی نیرومند ایران در تماس بودند. در نتیجه تشنج بین یونان و ایران افزایش یافته و در سال ۵۰۰ (پیش از میلاد)، جنگی بین آن‌ها درگرفت. در سال ۴۷۹ (پیش از میلاد) ارتش متحد دولت – شهرهای یونان، از ارتش قدرتمند ایران شکست خورد.

آکروپولیس[ویرایش]

باقیمانده‌های آکروپولیس، آتن امروزی را در بر می‌گیرد. آتن ثروتمندترین و بزرگ‌ترین ناحیه شهری یونان بود. شهروندان این شهر از یک دموکراسی ابتدایی (دولت مردمی) برخوردار بودند. تا پیش از قرن پنجم قبل از میلاد، ناحیه شهری اسپارت بیشتر نواحی جنوب یونان را تحت کنترل داشت. این ناحیه را منطقه «پلویونی» می‌نامند. زندگی اسپارتی‌ها در جنگ می‌گذشت. همه شهروندان مذکر و بالغ، اعضاء تمام وقت ارتش محسوب می‌شدند. زن‌ها آموزش‌های فیزیکی می‌دیدند تا بتوانند فرزندانی قوی و نیرومند به دنیا بیاورند. هنگامی که شهروندان اسپارتی مشغول پرداختن به امور جنگی بودند، بردگان روی زمین‌ها کشاورزی می‌کردند. اولین مسابقات المپیک، در شهر المپیا، در جنوب یونان برگزار شد.

رومیان[ویرایش]

امپراتوری روم در اوج اقتدار

حکومت اولین امپراتور روم، آگوستوس در سال ۲۷ (پیش از میلاد) آغاز شد. این حکومت شاهد آغاز پکس رومانا، یا دوران ثبات سیاسی و شکوه و جلال فراوان که حدود ۲۰۰ سال ادامه داشت، بود. در طول این دوره، امپراتور روم به مدیترانه و بخش اعظم اروپای غربی حکومت می‌کرد. امپراتوری به شکل کاملی سازماندهی شده بود و به خوبی اداره و کنترل می‌شد. یک شبکه از راه‌ها، سرزمین‌های امپراتوری را به پایتخت، رم، متصل می‌کرد. لژیون آموزش دیده روم از تمام نقاط بحرانی در طول مرزهایش دفاع می‌کرد. شهروندان رومی از یک قانون مشترک، فرهنگ مشترک و زبان مشترک لاتینی، بهره‌مند بودند.

تا سال ۴۵۰ رومیان باستان، انگلستان را ترک کرده بودند و به جای آن‌ها تعداد زیادی از مردم شمال اروپا در آن‌جا اقامت داشتند. اقوامی که در آن‌جا سکونت داشتند متعلق به چهار قبیله، آنگلها، یوتها، فرزینها و ساکسونها بودند. این ساکنان، «آنگلوساکسون» نامیده شدند. قبرهای منطقه ساتن هو با یادداشت‌های راهبانی مثل عالی‌جناب «بید»، اطلاعات مربوط به تاریخ آن‌ها را بیان می‌کند. قرن‌ها بعد، شاهان آنگلوساکسون مانند آلفردکبیر با مهاجمان وایکینگ جنگیدند. در دنیای رومی‌ها سایو بودن افراد (شهروند رومی)، اهمیت زیادی داشت. ابتدا، مقام شهروند فقط به افرادی که در درون شهرها زندگی می‌کردند، داده می‌شد. در سال ۸۹ (پیش از میلاد)، مقام شهروند به تمام ایتالیایی‌ها اعطا شد. تا پیش از ۲۱۲، مقام شهروند رومی به همه مردان آزادی که در محدوده امپراتوری روم زندگی می‌کردند، اعطا شد. مقام شهروندی به بردگان و زن‌ها داده نمی‌شد.

اروپای قرون وسطی[ویرایش]

تا سده ۱۳ (میلادی)، قلعه‌های متعلق به شوالیه‌ها بیش از هرچیز دیگری در پهنه اروپا خودنمایی می‌کرد. شوالیه‌ها از زندگی مرفهی برخوردار بودند که با زندگی دهقانانی که روی زمین‌های آن‌ها کار می‌کردند، تفاوت زیادی داشت. شهرهایی در اطراف قلعه‌ها به وجود آمدند و توسعه یافتند. بازرگانان برای تجارت از راه‌های سخت گذر سفر می‌کردند. زائران سفرهایی طولانی را برای زیارت اماکن مقدس انجام می‌دادند. زندگی دشوار بود و جنگ، قحطی و طاعون همواره جان مردم را تهدید می‌کرد. در اواخر قرن پانزدهم میلادی، آخرین بخش از قلمرو مسلمانان اسپانیایی گرانادا یا همان شهر قرناطه در اندلس، به حکمرانان مسیحی آن دیار، فردیناند فرمانروای آراگون و ایزابلا^{^{[نیازمند ابهام‌زدایی]}} فرمانروای کاستیل، تسلیم شد. در همان سال، با حمایت مالی فردیناند و ایزابلا، کریستف کلمب از اقیانوس اطلس گذشت و به جزایر هند غربی (در نزدیکی سواحل آمریکا) رسید. در اروپای قرون وسطی، کاری که مردم انجام می‌دادند، غذایی که می‌خوردند، لباسی که می‌پوشیدند و محلی که در آن زندگی می‌کردند، همگی بستگی به جایگاه اجتماعی آن‌ها داشت. حدوداً از تاریخ ۸۰۰ تا ۱۰۵۰ به مدت سه قرن، جنگجویان وایکینگ با کشتی‌های دراز و براق خود، اروپا را به وحشت می‌انداختند. آن‌ها از اسکاندیناوی برای جستجوی نقره، بردگان و زمین به دریا می‌رفتند. گروهی به بریتانیا و فرانسه حمله می‌کردند، در حالی‌که دیگران روسیه و رودخانه‌های دوردست آسیا را مورد تاخت و تاز قرار می‌دادند. وایکینگ‌ها کاشفان دلیر و شجاعی بودند. آن‌ها با شجاعت از میان امواج خروشان اقیانوس اطلس عبور کرده، ایسلند و گروئنلند را کشف کردند و حتی به شمال آمریکا نیز قدم گذاشتند.

دوره جنگ‌های صلیبی[ویرایش]

اثر تذهیبی متعلق به قرن ۱۵ام که پاپ اوربان دوم را در حال موعظه جمعیت برای بازپس‌گیری سرزمین‌های مقدس نشان می‌دهد.

در سال ۱۰۹۵ «پاپ اوربان دوم» همه مسیحیان اروپایی را مجبور کرد تا علیه ترکان مسلمان قیام کنند و شهر اورشلیم (بیت‌المقدس فعلی) واقع در فلسطین را بازپس گیرند. در همان سال، سپاه بزرگی مهیا و رهسپار نخستین جنگ صلیبی گردید. در سال ۱۰۹۶، بالغ بر ۱۵۰ هزار اروپایی به راستی تصمیم گرفتند که به صف اول جنگجویان صلیبی بپیوندند. جنگ‌های صلیبی یکی از پرشورترین وقایع قرون وسطی بوده‌است. در آن سال، بزرگ‌ترین سپاه‌هایی که اروپا تا آن زمان به چشم ندیده بود، به رهبری شوالیه‌های جوشن پوش، با بیرق‌های در اهتزازی که تقریباً نشان تمامی خانواده‌های اصیل اروپای غربی را بر خود داشت، سه هزار مایل راه را تا فلسطین پیمودند تا به نام کلیسای کاتولیک رومی، سرزمین مقدس را فتح کنند. آن‌ها تمامی خطرها را به جان خریدند تا شهر مقدس اورشلیم (بیت المقدّس) را فتح کنند. تعداد زیادی از جنگجویان صلیبی در طول سفر خطرناک از اروپا تا خاورمیانه جان خود را از دست دادند. آن‌ها که زنده ماندند در سال ۱۰۹۹ بیت‌المقدس را تسخیر کردند. در بین سال‌های ۱۰۹۹ تا ۱۲۵۰، شش جنگ صلیبی دیگر رخ داد اما در هیچ‌یک از آن‌ها صلیبیان موفقیتی به دست نیاورند. مسلمانان اسپانیا را به تصرف خود درآوردند

اروپای فئودالی[ویرایش]

از حدود سال ۸۰۰ تا ۱۳۰۰، بیشتر مناطق اروپای غربی توسط سیستم فئودالی سازماندهی شده بود. پادشاه، مالک تمام زمینی بود که به مناطقی به نام ملک اربابی تقسیم می‌شد و ارباب هر ملک، خراج‌گزار پادشاه محسوب می‌شد. او سوگند وفاداری یاد می‌کرد و متعهد می‌شد که برای حفاظت از اموال پادشاه، سربازانی (مردان جنگی) استخدام کند. رعیت‌ها در روستاها زندگی می‌کردند. آن‌ها سهمی از محصولات خود را به املاک شاه (خراج‌گزار شاه) می‌دادند. پاپ یکی از قدرتمندترین حاکمان اروپایی فئودالی محسوب می‌شد. او رئیس کلیسای کاتولیک رومی بود که مقدار زیادی زمین تحت مالکیت خود داشت. پاپ از همه پادشاهان انتظار داشت از او اطاعت کنند. اما هنگامی که قدرت پادشاهان و امپراتورها زیادتر شد، سعی کردند با کلیسا مبارزه کنند.

رنسانس[ویرایش]

با نوشته شدن کمدی الهی توسط دانته آلیگیری، رنسانس آغاز می‌شود.

دانش و هنر پیشرفت‌های عظیمی در ایتالیای سده ۱۵ (میلادی) و سده ۱۶ (میلادی) به وجود آورد. این احیای فرهنگی به رنسانس (یعنی «نوزایی») مشهور شده‌است. دانشمندان، شعرا و فیلسوفانی ظهور کردند که با الهام از میراث اصیل روم و یونان باستان، با دیدگاهی تازه‌تر به جهان می‌نگریستند. نقاش‌ها به مطالعه آناتومی (علم تشریح) پرداختند و اعضای بدن انسان را به شیوه‌ای واقع‌گرایانه نقاشی کردند. فرمانروایان ساختمان‌ها و آثار بزرگ هنری را سفارش دادند. این عقاید تازه به زودی در سراسر اروپا گسترش یافت. مطلوب «انسان عصر رنسانس»، فرد درخشان و همه فن حریفی بود که در موضوعات فراوانی کارآزموده باشد. لئوناردو دا وینچی و میکل آنژ مشهورترین آنان هستند؛ دستاوردهای آنان احترام‌شان را در جامعه افزایش داد.

اروپا در سده‌های ۱۶ و ۱۷[ویرایش]

مردم اروپا در طول سده ۱۶ (میلادی) و سده ۱۷ (میلادی)، عقاید سنتی را زیر سؤال بردند. دانشمندانی همچون گالیله و اسحاق نیوتن روش‌های جدید را توسعه داده و بر مبنای مشاهدات و تجارب خود به کشفیات فراوانی دست یافتند. در بسیاری از شاخه‌های دانش از جمله فیزیک، کالبدشناسی، نجوم، و ریاضیات، پیشرفت‌های بزرگی حاصل شد. نیکولاس کوپرنیک ستاره‌شناس لهستانی، کتاب «گردش افلاک آسمانی» را منتشر کرد. او در این کتاب، عقاید جدید خود را مبنی بر گردش سیارات به دور خورشید، بر خلاف نظریه گردش سیارات به دور زمین، مطرح کرد. در سده ۱۷ (میلادی)، دانشمندان متوجه این مسئله شدند که سیارات به دور خورشید حرکت می‌کنند. مدل‌های مکانیکی منظومه شمسی برای نشان دادن این موضوع ساخته می‌شدند. این دستگاه‌های جهان‌نما به نام «ارری» مشهور شد زیرا اولین بار برای «ارل ارری» ساخته شد.

انقلاب فرانسه[ویرایش]

لویی شانزدهم

در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹، جماعتی از گرسنگان به زندان «باستیل» در پاریس، حمله کردند. فقرای پاریس که سان کولوت نامیده می‌شدند، از سیاست‌های لویی شانزدهم، پادشاه فرانسه، به خشم آمده بودند. لویی که با بحران مالی شدیدی دست به گریبان بود، از مجلس طبقات عمومی در خواست کرد تا مالیات‌ها را افزایش دهد. این امر، موجب بروز انقلاب فرانسه شد و به مدت ۱۰ سال این کشور را دچار هرج و مرج کرد. در ۱۷۹۱، دو سال پس از انقلاب فرانسه، حکومت دستگاه جدیدی را برای اعدام در ملاء عام به خدمت گرفت. این دستگاه که گیوتین نامیده می‌شد، برای قطع سر انسان با سرعت و بدون درد، طراحی شده بود. این ابزار اما به زودی تبدیل به سمبل خوف‌ناک دوره ترور شد. لویی شانزدهم در سال ۱۷۹۲ اعدام (با گیوتین) شد و سرانجام، در سال ۱۷۹۹، هنگامی که ژنرال ناپلئون بناپارت به قدرت رسید، انقلاب پایان پذیرفت.

نقشه اروپا در نقشه ساموئل دان

انقلاب صنعتی[ویرایش]

با اختراع ماشین بخار انقلاب صنعتی آغاز شد.

تغییرات بزرگی که در سده ۱۸ (میلادی) در انگلستان رخ داد به نام انقلاب صنعتی شناخته می‌شود. اختراعات جدیدی مثل ماشین بخار، کالاها را سریع‌تر و ارزان‌تر از قبل تولید می‌کرد. در قرن نوزدهم، گسترش صنعت به بقیه اروپا و سرزمین آمریکا رسید. راه‌آهن سرعت مسافرت را زیاد کرد. مردم زیادی در کارخانه‌ها کار و در شهرها زندگی می‌کردند.

جنگ جهانی اول[ویرایش]

نقشه اروپا در سال ۱۹۴۶

در ماه اوت ۱۹۱۴ جنگ عظیمی در اروپا بین آلمان، رهبر دول محور، و نیروهای متفقین به رهبری فرانسه و بریتانیا درگرفت. هیچ‌یک از دو طرف نتوانستند به پیروزی کامل دست یابند و جنگ تا چهار سال به طول انجامید. پیش از پیروزی متفقین در نوامبر ۱۹۱۸ حدود ۱۰ میلیون نفر کشته شدند. هنگامی که در ماه اوت ۱۹۱۴ جنگ اعلام شد، میلیون‌ها تن از مردم شادمان در خیابان‌های شهرهای مهم اروپا شروع به رقص و پایکوبی کردند. مردم تصمیم حاکمان خود برای رفتن به جنگ را مورد حمایت قرار دادند. مردان جوان داوطلب برای جنگیدن، هجوم می‌آورند. با این وجود، صحنه‌های وحشت‌انگیز جنگ جهانی اول، نگرش مردم به جنگ را تغییر داد؛ یک نسل کامل از مردان جوان به خاک و خون کشیده شدند. جنگ جهانی اول، چهار امپراتوری را نابود کرد؛ امپراتوری آلمان تاج و تخت را از دست داد و جمهوری وایمار جایگزین آن شد. امپراتوری‌های شکست خورده امپراتوری اتریش – مجارستان و عثمانی از هم گسیختند و امپراتوری روسیه نیز به دست انقلابی‌های بلشویک افتاد.

جنگ جهانی دوم[ویرایش]

سربازان آلمانی در نبرد استالینگراد

در قرن بیستم بین دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ بسیاری از کشورهای اروپایی از دموکراسی دست کشیدند. حزب نازی به رهبری آدولف هیتلر در آلمان به قدرت می‌رسد و فاشیست‌ها به رهبری موسولینی بر ایتالیا حکومت می‌کنند. ابتدا بریتانیا و فرانسه کوشیدند با این دیکتاتورهای جنگ‌طلب سازش کنند. اما عاقبت در سال ۱۹۳۹ در برابر تهاجم هیتلر ایستادند و اروپا به جنگ جهانی دوم کشیده شد. در سپتامبر ۱۹۳۹، جنگ جهانی دوم در اروپا آغاز شد. آدولف هیتلر، می‌خواست تا رایش سوم به یک قدرت مطلقه در اروپا تبدیل شود. در آغاز تاکتیک حملات برق‌آسا موفقیت‌آمیز می‌نمود. اما پس از سال ۱۹۴۳، قوای متفقین، متشکل از نیروهای آمریکا، شوروی و انگلستان، بر آلمان برتری یافتند. سرانجام، آلمان در ماه مه ۱۹۴۵، نه روز پس از خودکشی هیتلر، تسلیم شد. بیش از بیست میلیون اروپایی در این جنگ کشته شدند.

اتحادیه اروپا[ویرایش]

نمودار مشارکت کشورهای اروپایی در توافق‌نامه‌های مهم اروپایی. رنگ سبز: حوزه پولی یورو، رنگ قرمز: کشورهای عضو پیمان شِنگِن، رنگ آبی: کشورهای عضو اتحادیه اروپا، رنگ بنفش: حوزه اقتصادی اروپا، رنگ زرد: انجمن تجارت آزاد اروپا.

اتحادیه اروپا یک اتحادیه اقتصادی-سیاسی است که از ۲۸ کشور اروپایی تشکیل شده‌است. منشأ اتحادیه اروپا به جامعه اقتصادی اروپا که در سال ۱۹۵۷ با توافقنامه رم بین ۶ کشور اروپایی شکل گرفت، بازمی‌گردد. از آن تاریخ با اضافه شدن اعضای جدید، اتحادیه اروپا بزرگ‌تر شده‌است. در سال ۱۹۹۳، توافق ماستریخت چارچوب قانونی کنونی اتحادیه را پایه‌گذاری کرد. اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۹ واحد پول مشترکی به نام یورو را معرفی کرد که تاکنون در ۱۷ کشور جایگزین پول‌های ملی شده‌است. اتحادیه اروپا با ۵۰۰ میلیون شهروند ۳۱٪ تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۰۷ در جهان را تولید کرده‌است. (۱۵٫۸ تریلیون دلار)

جانوران[ویرایش]

در اروپا جانورانی مانند خرس، گوزن، گربه وحشی، خرگوش، روباه، گرگ، سنجاب، گراز و پرندگانی مانند عقاب، کرکس، لک‌لک، شانه به سر، مرغ سقا و بسیاری دیگر زندگی می‌کنند.^[۵]

مردم[ویرایش]

زبان‌های اروپا

زبان‌های ژرمنی شمالی زبان‌های ژرمنی غربی
زبان‌های سلتی

زبان‌های رومی غربی زبان ایتالیایی / زبان‌های رومی جنوبی
زبان‌های رومی شرقی زبان باسکی

زبان‌های اسلاوی شرقی زبان‌های اسلاوی غربی
زبان‌های اسلاوی جنوبی

زبان‌های بالتیک

زبان یونانی زبان آلبانیایی زبان ارمنی زبان‌های ایرانی

فینو-پرمیک زبان مجاری زبان‌های اوگری

زبان‌های قفقازی زبان‌های ترکی زبان قالمیق زبان عربی / زبان مالتی زبان بربری

مردم ساکن اروپا، از اقوام گوناگون هستند و به زبان‌های مختلفی از جمله انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، هلندی، پرتغالی، ترکی، یونانی، روسی، مجاری، فنلاندی و سوئدی حرف می‌زنند.^[۵] بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت، ساکنان اروپا بیشترین میزان مصرف الکل را در سراسر جهان دارند و به همین دلیل میزان مرگ و میر به دلیل نوشیدن الکل نیز در این قاره بیش از دیگر نقاط جهان است.^[۶]

ادبیات[ویرایش]

نویسندگانی مانند هانس کریستین آندرسن دانمارکی، چارلز دیکنز و خواهران برونته انگلیسی، لئو تولستوی روسی، سیمون دو بووار، ویکتور هوگو فرانسوی، لیندگرن سوئدی و کستنر آلمانی در بین مهم‌ترین شخصیت‌های ادبیات جهان جای دارند.^[۵]

صنعت[ویرایش]

برندهای مشهوری مانند پژو، رنو، سیتروئن، میشلن، لورال، لویی ویتون، بنز، بی ام و، فولکس واگن، آدیداس، نیوا، زیمنس، بوش، باسف، بایر، رولکس، فراری، فیات، ورساچه، پرادا، رولزرویس و بنتلی در کشورهای اروپایی قرار دارند.^[۵]

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

دریای مدیترانه کاتالونیایی: Mar Mediterràni(a)‎ فرانسوی: Mer Méditerranée‎ ایتالیایی: Mar Mediterraneo‎ لاتین: Mare Nostrum‎ صرب و کرواتی: Sredozemno more‎, Средоземно море اسپانیایی: Mar Mediterráneo‎ ترکی استانبولی: Akdeniz‎

مختصات	۳۵° شمالی ۱۸° شرقیمختصات: ۳۵° شمالی ۱۸° شرقی
گونه	دریا
درون‌شارش‌های کلان	اقیانوس اطلس، دریای مرمره، نیل، ایبرو، رون، شلیف، پو
کشورهای حوضه	در حدود ۶۰ کشور[نمایش]

مساحتِ رو	۲٬۵۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۹۷۰٬۰۰۰ مایل مربع)
میانگین عمق	۱٬۵۰۰ متر (۴٬۹۰۰ فوت)
بیشترین عمق	۵٬۲۶۷ متر (۱۷٬۲۸۰ فوت)
حجم آب	۳٬۷۵۰٬۰۰۰ کیلومتر مکعب (۹۰۰٬۰۰۰ مایل مکعب)
زمان ماند	80-100 years

جزیره‌ها	3300+
جاهای مسکونی	اسکندریه، الجزیره، آتن، بارسلون، بیروت، کارتاژ، دوبروونیک، ازمیر، رم، اسپلیت، طنجه، تل‌آویو، طرابلس، تونس

ردیف	نام	وسعت (کیلومتر مربع)	کشورهای ساحلی
۱	دریای لوانتین	۳۲۰٬۰۰۰	شش کشور
۲	دریای تیرنی	۲۷۵٬۰۰۰	ایتالیا، فرانسه
۳	دریای آدریاتیک	۲۳۵٬۰۰۰	هفت کشور
۴	دریای اژه	۲۱۴٬۰۰۰	یونان، ترکیه
۵	دریای لیبی		لیبی، یونان
۶	دریای بالئار		فرانسه، اسپانیا
۷	دریای یونان	۱۶۹٬۰۰۰	یونان، ایتالیا
۸	دریای آلبوران	۵۳٬۰۰۰	اسپانیا، مراکش و الجزایر
۹	دریای مرمره	۱۱٬۵۰۰	ترکیه
۱۰	دریای کرت	۸٬۳۳۶	یونان
۱۱	دریای ساردینیا		ایتالیا، اسپانیا
۱۲	دریای لیگوریا		ایتالیا، فرانسه
۱۳	دریای تراکیه		یونان، ترکیه
۱۴	دریای میرتو		یونان
کل	دریای مدیترانه	۲٬۵۰۰٬۰۰۰	بیست و یک کشور

کشور	شهرها
اسپانیا	بارسلون، آلیکانته، کارتاگنا، مالاگا، پالما د مایورکا، والنسیا
فرانسه	مارسی، نیس، مون‌پلیه
موناکو	موناکو
ایتالیا	باری، کاتانیا، جنوا، مسینا، ناپل، پالرمو، رم، تارانتو، تریسته، ونیز
مالت	والتا
کرواسی	اسپلیت
آلبانی	دراج
یونان	آتن، پاتراس، پیره، سالونیک
قبرس	لیماسول
ترکیه	آنتالیا، اسکندرون، ازمیر، مرسین، آدانا، طرسوس
سوریه	لاذقیه
لبنان	بیروت، طرابلس
اسرائیل	اشدود، حیفا، تل‌آویو
مناطق فلسطینی	غزه
مصر	اسکندریه، دمیاط، پورت‌سعید
لیبی	الخمس، بنغازی، مصراته، طرابلس
تونس	صفاقس، تونس
الجزایر	الجزیره، عنابه، وهران
مغرب	تطوان، طنجه، ناظور

نام جزیره	کشور	مساحت	جمعیت	پایتخت/شهر مرکزی
سیسیل	ایتالیا	۲۵٬۴۶۰	۵٬۰۱۰٬۰۰۰	پالرمو
ساردنی	ایتالیا	۲۴٬۰۹۰	۱٬۶۵۶٬۰۰۰	کالیاری
قبرس	قبرس	۹٬۲۵۱	۱٬۰۸۸٬۵۰۳	نیکوزیا
کرس	فرانسه	۸٬۶۸۱	۲۷۵٬۰۰۰	آژاکسیو
کرت	یونان	۸٬۳۱۲	۶۲۴٬۰۰۰	هراکلیون^[۱۴]

فریدون
فریدون اثر حاجی آقاجان
اطلاعات کلی
نام	فریدون
لقب	فرّخ، اژدهاکُش
منصب	پادشاه
آئین	کیش‌مهر
زادگاه	تمیشه
تخت‌گاه	شهر باستانی کوس در طبرستان^[۱]
ملیت	ایران
سایر اطلاعات
شناخته شده	پیروزی بر ضحاک
دشمنان	ضحاک
دوره	پیشدادی
پیش از	ایرج
پس از	ضحاک
خانواده
نام پدر	آبتین
نام مادر	فرانک
همسران	ارنواز، شهرناز
فرزندان	سلم، تور، ایرج
نام‌های دیگر	ثْرَئیتَونَه، فریتون آفریدون، اَفریدون
برادران	برمایه، کیانوش

خجسته فریدون ز مادر بزاد		جهان را یکی دیگر آمد نهاد
ببالید بر سان سرو سهی		همی تافت زو فر شاهنشهی
جهانجوی با فرّ جمشید بود		به کردار تابنده خورشید بود

فرانک بدو گفت کای نامجوی		بگویم ترا هر چه گفتی بگوی
تو بشناس کز مرز ایران زمین		یکی مرد بدنام او آبتین
ز تخم کیان بود و بیدار بود		خردمند و گرد و بی‌آزار بود
ز تهمورث گرد بودش نژاد		پدر بر پدر برهمی داشت یاد

فریدون فرخ فرشته نبود		ز مشک و ز عنبر سرشته نبود
به داد و دهش یافت آن نیکوئی		تو داد و دهش کن فریدون توئی

ز آمل گذر سوی تمیشه کرد		نشست اندر آن نامور بیشه کرد
کجا کز جهان کوس خوانی ورا		جز این نیز نامی ندانی ورا

اروپا

واژه[ویرایش]

جغرافیا[ویرایش]

تعریف سیاسی اروپا[ویرایش]

تاریخ اروپا[ویرایش]

یونانیان[ویرایش]

آکروپولیس[ویرایش]

رومیان[ویرایش]

اروپای قرون وسطی[ویرایش]

دوره جنگ‌های صلیبی[ویرایش]

اروپای فئودالی[ویرایش]

رنسانس[ویرایش]

اروپا در سده‌های ۱۶ و ۱۷[ویرایش]

انقلاب فرانسه[ویرایش]

انقلاب صنعتی[ویرایش]

جنگ جهانی اول[ویرایش]

جنگ جهانی دوم[ویرایش]

اتحادیه اروپا[ویرایش]

جانوران[ویرایش]

مردم[ویرایش]

ادبیات[ویرایش]

صنعت[ویرایش]

مدیترانه

دریاهای حاشیه‌ای[ویرایش]

کشورهای حاشیه‌ای[ویرایش]

پیشینه[ویرایش]

جغرافیا[ویرایش]

آلودگی[ویرایش]

شهرها[ویرایش]

جزایر دریای مدیترانه[ویرایش]

بحران مهاجران[ویرایش]

مرزهای دریایی[ویرایش]

نگارخانه[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

فریدون

ریشه‌شناسی نام[ویرایش]

معنای نام فریدون[ویرایش]

همخوانی با افسانه‌های هند و اروپایی[ویرایش]

همانندیها با افسانه‌های هندی[ویرایش]

همانندیها با افسانه‌های هیتیها[ویرایش]

همانندیها با افسانه‌های اروپایی[ویرایش]

فریدون در اوستا[ویرایش]

فریدون در نوشته‌های پهلوی[ویرایش]

فریدون در شاهنامه[ویرایش]

تبار و زایش[ویرایش]

جویا شدن از نژاد وسرگذشت[ویرایش]

همراهی با کاوه و به بندکشیدن ضحاک[ویرایش]

بر تخت نشستن فریدون[ویرایش]

نبرد با دیوان مازند[ویرایش]

همسران و پسران فریدون[ویرایش]

فریدون در نوشته‌های پس از اسلام[ویرایش]

تاریخ طبری[ویرایش]

تاریخ ثعالبی[ویرایش]

زین الاخبار[ویرایش]

مجمل التواریخ[ویرایش]

فریدون و جشن مهرگان[ویرایش]

شخصیت[ویرایش]

فریدون و جادوگری[ویرایش]

فریدون و پزشکی[ویرایش]

فریدون و ناسپاسی از ایزد[ویرایش]

پایتخت فریدون در شاهنامه[ویرایش]

سلاله حاکمیت[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

ضحاک

ضحاک در اوستا[ویرایش]

ضحاک در نوشته‌های پهلوی (فارسی میانه)[ویرایش]

ضحاک در شاهنامه فردوسی[ویرایش]

ضحاک در دیگر نوشته‌های پس از اسلام[ویرایش]

مُعجَم البلدان[ویرایش]

مروج الذهب[ویرایش]

علی ابن زید[ویرایش]

اخبار الطوال[ویرایش]

المسالک و الممالک[ویرایش]

تاریخ طبری[ویرایش]

تاریخ گردیزی[ویرایش]

تاریخ قم[ویرایش]

آثار الباقیه[ویرایش]

تجارب الامم[ویرایش]

ضحاک در فرهنگ عمید[ویرایش]

گرشاسپ (پهلوان)