زلاندنو .New Zealand نیوزیلند
پرچم
سرود ملی: خدا نیوزیلند را محافظت نماید
پایتخت		ولینگتون ۴۱°۱۷′ جنوبی ۱۷۴°۴۶′ شرقی
بزرگترین شهر		آوکلند
زبان رسمی		زبان انگلیسی / زبان مائوری
نوع حکومت		مشروطه پادشاهی
نام حاکمان • ملکه • فرماندار کل		الیزابت دوم آناند ساتیاناند
موارد منجر به تشکیل		۲۶ سپتامبر ۱۹۰۷
مساحت
–	مساحت	۲۶۸٬۶۸۰کیلومتر مربع (۷۵ام)
–	‌آب‌ها (٪)	۰٫۷
جمعیت
–	سرشماری	۴٬۳۶۰٬۰۰۰ (۱۲۳ام)
–	تراکم جمعیت	۱۶٫۱‎/km۲‏ (۱۵۷ام)
تولید ناخالص داخلی	(تخمین ۲۰۰۷)
–	مجموع	۱۲۸/۱ میلیارد دلار
–	سرانه	۳۰۲۳۴ دلار (۲۸ام)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۶)		۰٫۹۰۷ (بالا) (۳ام)
واحد پول		دلار زلاندنو (NZD)
منطقه زمانی		(ساعت جهانی+۱۲)
دامنه اینترنتی		.nz
پیش‌شماره تلفنی		+۶۴+

نیوزیلند^[۱] (به انگلیسی: New Zealand) یا زلاندنو^[۲] کشوری در جنوب غربی اقیانوس آرام است، این کشور از دو جزیره بزرگ و تعداد زیادی جزیره کوچک تشکیل شده و مناطق خودمختار نیووی، جزایر کوک، توکلائو و راس را هم در بر می‌گیرد.

زلاندنو فاصله زیادی با دیگر خشکی‌های کره زمین دارد، به‌طوری‌که استرالیا نزدیکترین همسایه این سرزمین در دو هزار کیلومتری آن قرار دارد، دریای میان این دو کشور به دریای تاسمان معروف است. نزدیکترین همسایگان این کشور از شمال جزایر تونگا، فیجی، نیوکالدونیا هستند.

زلاندنو بیش از ۸۰ میلیون سال از خشکی‌های دیگر زمین جدا بوده‌است و این موجب شده تا مجموعه منحصربه‌فردی از جانوران و گیاهان را در خود جای دهد. زلاندنو یکی از آخرین سرزمین‌هایی است که انسان پا به آن گذاشت. پولینزی‌ها در حدود سال‌های ۱۲۵۰ تا ۱۳۰۰ میلادی نخستین انسان‌هایی بودند که وارد جزایر زلاندنو شدند و فرهنگ مائوری را شکل دادند. آبل تاسمان دریانورد هلندی نخستین اروپایی بود که در سال ۱۶۴۲ وارد زلاندنو شد. در سال ۱۸۴۰ بزرگان مائوری در قراردادی با پادشاهی بریتانیا این سرزمین را مستعمره بریتانیا اعلام کردند.

بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۳ حدود ۷۴ درصد از جمعیت چهار و نیم میلیون نفری زلاندنو اروپایی‌تبار هستند و مائوری‌ها با ۱۵ درصد بزرگترین اقلیت قومی را شکل می‌دهند. آسیایی‌ها نزدیک به ۱۲ درصد و ساکنان جزایر اقیانوسیه بیش از ۷ درصد جمعیت این کشور را شامل می‌شوند. فرهنگ زلاندنو آمیزه‌ای از فرهنگ مائوری و نخستین مهاجران بریتانیایی است که با ورود بیشتر مهاجران از نقاط دیگر دنیا متنوع‌تر شده‌است. انگلیسی و مائوری دو زبان رسمی این کشور هستند و انگلیسی زبان رایج کشور محسوب می‌شود.

زلاندنو در زمره کشورهای توسعه‌یافته و متمول قرار داشته و در سال ۲۰۱۳ هفتمین کشور دنیا از نظر شاخص توسعه انسانی بوده‌است. اما اقتصاد آن بسیار متکی به صادرات محصولات کشاورزی و دامپروری است.

رئیس حکومت زلاندنو ملکه الیزابت دوم است، فرماندار کل که با پیشنهاد پارلمان زلاندنو انتخاب می‌شود، مسئولیت امضای قوانین را برعهده دارد، هرچند قدرت او و ملکه کاملاً تشریفاتی است و پارلمان که در انتخابات عمومی برگزیده می‌شود تنها مرجع قانون‌گذاری در کشور است و نخست‌وزیر را که در رأس قوه مجریه قرار می‌گیرد انتخاب می‌کند.

تاریخ

نخستین ساکنان زلاندنو اقوام پولینزی ساکن جزایر اقیانوس آرام بودند که در حدود قرن هشتم تا سیزدهم میلادی به این سرزمین رسیدند. پولینزی‌های زلاندنو ملت و تمدن متمایزی را به نام مائوری تشکیل دادند و برخی از آن‌ها با سفر به جزایر چاتهام تمدنی را در آن جزایر بنیان نهادند.

در ۱۶۴۹ آبل جانسون تاسمان دریانورد هلندی اولین اروپایی بود که در سواحل زلاندنو فرود آمد. کشته‌شدن چند تن از ملوانان کشتی جانسون توسط مائوری‌ها موجب شد که اروپایی‌ها علاقه‌ای به ارتباط دوباره با این جزیره نداشته باشند.

یکصد و بیست سال پس از سفر ناخدا جانسون، در سال ۱۷۶۹ جیمز کوک ناخدای بریتانیایی در حین سفرهای دریایی خود در اقیانوس آرام به زلاندنو رفت و نقشه دقیقی از این جزیره کشید. ارتباط اروپایی‌ها و مائوری‌ها پس از سفر جیمز کوک ادامه‌یافت، بسیاری از کشتی‌های ماهیگیری و تجاری اروپایی و آمریکایی به این سرزمین رفته و در ازای فروش کالاهای خود به‌ویژه مصنوعات فلزی و اسلحه جات مایحتاج ضروری خود مانند آب آشامیدنی، پوست، آثار هنری، مواد غذایی را از آن‌ها دریافت می‌کردند.

مهاجرت به زلاندنو از قرن نوزدهم آغاز شد. اولین مهاجران عمدتاً گروه‌های مذهبی از جمله انگلیکنها، کاتولیکها، پرسبی‌ترینها، متدیستها و باپتیستها بودند که از انگلستان و اسکاتلند می‌آمدند. در سال ۱۸۴۰ قرارداد وایتانگی میان دولت بریتانیا و مائوریها این کشور را را تحت‌الحمایه بریتانیا و بخشی از این امپراتوری ساخت. در سال ۱۸۵۶ اولین دولت خودمختار در این کشور پاگرفت و در ۱۸۷۶ دولت مرکزی سراسر خاک جزیره را تحت تسلط خود درآورد.

زلاندنو در سال ۱۹۰۷ استقلال خود را از بریتانیای کبیر کسب کرد. زلاندنو پس از آن عضو اتحادیه کشورهای مشترک‌المنافع شد و سمت تشریفاتی ریاست حکومت را نیز همچنان در اختیار پادشاه بریتانیا گذاشت. جانشین پادشاه در زلاندنو فرماندار کل است که به توصیه نخست‌وزیر انتخاب می‌شود. این کشور در جنگ جهانی اول به عنوان حامی بریتانیا جنگید و «ارتش مشترک نیوزلند واسترالیا» یا به اختصار آنزاک در نبرد گالیپولی در ترکیه امروزی شرکت کرد. در مجموع بیش از هجده هزار زلاندنوی در خلال جنگ جهانی اول کشته شدند. زلاندنو در جنگ جهانی دوم هم جزء متفقین بود و با بازشدن پای آمریکایی‌ها به منطقه جزء هم‌پیمانان سیاسی و اقتصادی آمریکا درآمد و تا حدی به آمریکا نزدیک شد که ناخواسته درگیر جنگ ویتنام شد و همین امر اثرات عمیقی بر حیات سیاسی زلاندنو گذاشت. امروزه زلاندنو نه فقط با بریتانیا و آمریکا بلکه با استرالیا، چین و ژاپن نیز روابط نزدیک و مناسبات اقتصادی گسترده‌ای دارد.

جغرافیا[ویرایش]

زلاندنو یا به زبان مائوری آئوتئاروا (به معنی سرزمین ابرهای کشیده) کشوری است در اقیانوسیه واقع در آبهای جنوب غربی اقیانوس آرام و جنوب خاوری استرالیا. این کشور از دو جزیره اصلی شمالی و جنوبی و چند جزیره کوچک دیگر تشکیل شده‌است. زلاند نو کشوری است نسبتاً کوهستانی که جزیره شمالی آن دارای منشأ آتشفشانی است و آبفشان‌های آن هنوز از فعالیت‌های آذرین حکایت می‌کنند. سرتاسر جزیره جنوبی را رشته کوه‌های آلپ جنوبی که ارتفاع قلل آن بالاتر از سه هزار متر است دربر گرفته و آب و هوای آن معتدل مایل به سرد و مرطوب و بارانی است و رو به جنوب از دمای آن کاسته شده و به سردی می‌گرود. جنگلهای بارانی آن توسط مهاجران اولیه پاکسازی شده و به کشتزارهای وسیع و چراگاه‌های پهناور تبدیل شده‌است.

بلندترین نقطه زلاندنو قله کوک به ارتفاع ۳۷۶۴ متر است و عمده‌ترین رودخانه آن رودخانه وایکاتو است که درازای آن ۴۲۰ کیلومتر می‌رسد و رودهای کلوته، تایر، ی کلارنس و وایتاکیاز دیگر رودهای مهم آن محسوب می‌شوند. دریاچه تاوپو با مساحت ۶۰۵ کیلومتر مربع که در جزیره شمالی قرار دارد، همراه با دریاچه یخچالها و یخرودهای طبیعی و کوه‌های پوشیده از برف و جلگه‌ها و دره‌های سبز و خرم از دل انگیزترین مناظر طبیعی این سرزمین به‌شمار می‌آید.

محیط زیست[ویرایش]

محیط زیست زلاندنو با جانوران و گیاهان منحصربفرد خود از تمام نقاط دنیا متمایز است. این سرزمین حدود ۸۲ میلیون سال است که از خشکی‌های دیگر کره زمین جدا افتاده و همین موجب ایجاد جاندارانی شگفت‌انگیز شده که در برخی موارد ویژگی‌های باستانی ابرقاره گندوانا را حفظ کرده و به صورت فسیل‌هایی زنده درآمده‌اند.

این کشور تا قبل از ورود انسان در حدود سال ۱۲۸۰ میلادی فاقد هر نوع پستاندار خشکی‌زی بود و جایگاه بوم‌شناختی پستانداران را پرندگان و حتی حشرات اشغال کرده بودند. بسیاری از پرندگان این جزیره قدرت پرواز نداشته و اغلب جانوران و گیاهان آن نیز بومی انحصاری (اندمیک) این جزیره بودند.

ورود انسان پیامدهای ویرانگری برای محیط زیست این جزیره به همراه داشت. انسان‌ها با از بین بردن جنگل‌ها و وارد کردن خواسته و ناخواسته جانوران و گیاهان متعدد محیط طبیعی این جزیره را برهم زده و بسیاری از گونه‌های آن را به انقراض کشاندند. پرندگان زلاندنو بیشترین آسیب را دیدند چراکه آن‌ها میلیون‌ها سال بدون حضور پستانداران تکامل یافته و فاقد ترفندهای دفاعی برای حفاظت از خود، جوجه‌ها و تخم‌هایشان در مقابل شکارچیانی چون سگ، گربه، راسو و موش بودند. به این ترتیب ۱۱۵ نوع پرنده یعنی حدود نیمی از پرندگان زلاندنو به کلی منقرض شده و از باقیمانده‌ها نیز برخی فقط در جزایر دور از ساحل زندگی می‌کنند و برخی هم محدود به مناطق حفاظت‌شده خاصی هستند. پرنده‌های غول‌آسای موآ که ده گونه مختلف داشتند و نقش آن‌ها در زنجیره غذایی شبیه به نقش گوزن و گاو در نقاط دیگر دنیا بود و عقاب هارپاگورنیس که دو برابر بزرگترین عقاب‌های امروزی اندازه داشت و شکارچی رأس هرم غذایی این جزیره محسوب می‌شد از نخستین پرندگانی بودند که به دست انسان منقرض شدند.

وجود خزندگان باستانی و دوزیستان غیرعادی از دیگر مشخصات حیات وحش بومی زلاندنو است. سوسمار پل‌دماغی بسیاری از ویژگی‌های دایناسورهای و خزندگان باستانی را حفظ کرده‌است. بی مهرگان این سرزمین هم تنوع بالایی دارند. وتا بزرگترین حشره زمین که طول تن آن به ۷ سانتیمتر می‌رسد از دیگر جانوران منحصر بفرد زلاندنو است.

امروزه بیشتر زلاندنو بر اثر کشاورزی، جنگل‌زدایی و به‌طور کلی فعالیت‌های انسانی تغییر شکل داده‌است. هرچند مناطق بزرگی نیز تحت حفاظت قرار گرفته‌اند و تلاش‌هایی برای حفاظت و احیای اکوسیستم بومی انجام شده‌است. به ویژه در جزیره جنوبی که تراکم جمعیتی بسیار کمی دارد.

تقسیمات کشوری و شهرهای بزرگ[ویرایش]

تقسیمات کشوری در زلاندنو به شرح زیر است:

• ۱۶ منطقه (استان)
• ۵۰ شهرستان
• شهر

شهر ولینگتون پایتخت و سومین شهر پرجمعیت زلاندنو است. جدول زیر ده شهر پرجمعیت زلاندنو را به همراه «جمعیت شهر» و «جمعیت شهر+حومه» نشان می‌دهد:

رتبه	شهر	جمعیت در محدوده شهری	جمعیت با احتساب حومه	رتبه	منطقه
۱	آوکلند[۳]	۴۴۴٬۱۰۰	۱٬۳۳۳٬۳۰۰	۱	آوکلند
۲	کرایست چرچ[۳]	۳۸۶٬۱۰۰	۴۵۰٬۰۰۰	۲	کانتربوری
۳	ولینگتون[۴]	۱۹۵٬۵۰۰	۳۸۶٬۰۰۰	۳	ولینگتون
۴	هامیلتون[۳]	۱۴۰٬۷۰۰	۲۰۰٬۳۰۰	۴	وایکاتو
۵	دنیدن[۳]	۱۱۵٬۷۰۰	۱۲۳٬۷۰۰	۵	اتاگو
۶	تائورانگا[۳]	۱۱۲٬۵۰۰	۱۱۸٬۲۰۰	۶	بای آف پلنتی
۷	پالمرستون نورث[۴]	۸۰٬۲۰۰	۸۰٬۷۰۰	۷	ماسی
۸	هاستینگز[۳]	۶۵٬۱۰۰	۷۴٬۳۰۰	۸	هاوکس بای
۹	نلسون[۳]	۴۵٬۰۰۰	۵۹٬۲۰۰	۹	نلسون
۱۰	اینورکارگیل[۳]	۴۸٬۳۰۰	۵۲٬۰۰۰	۱۰	سوت لند

مردم‌شناسی[ویرایش]

جمعیت زلاندنو ۴٫۳ میلیون نفر است. حدود ۷۸٪ آنان خود را اروپایی معرفی می‌کنند. اروپائیان زلاندنو به «Pākehā» معروف هستند. این کشور از لحاظ نژادی به دو بخش عمده و بزرگ تقسیم شده‌است. بیشتر اروپائی‌ها تبار بریتانیایی یا ایرلندی دارند و مهاجرانی که از آلمان، ایتالیا، یوگسلاوی، هلند، اتریش و سوئیس آمده‌اند هم جمعیت قابل توجهی دارند. در سرشماری سال ۲۰۰۶ مائوریها ۱۵٪، آسیایی‌ها ۹٫۲٪ و پولینزی‌های غیر مائوری ۶٫۹٪ جمعیت را تشکیل می‌دادند. (هر شخص در سرشماری می‌تواند خود را از دو گروه قومیتی معرفی کند). انگلیسی و مائوری زبان‌های اصلی این کشور است.

نرخ باروری در زلاندنو به نسبت سایر کشورهای توسعه یافته کمی بالاتر است. هر زن زلاندنوی به‌طور میانگین ۲/۱ فرزند را در طول عمر خود به‌دنیا می‌آورد. امید به زندگی بسیار بالاست که برای هر کودک دختر ۸۳/۳ سال و هر پسر ۸۰/۷ سال است.

زلاندنو یک کشور عمدتاً شهرنشین است. ۸۶٪ مردم در ۱۶ منطقه شهری این کشور زندگی می‌کنند و نیمی از آن‌ها در سه شهر اصلی آوکلند، ولینگتون و کرایست چرچ به‌سر می‌برند.

۹۹٪ بزرگسالان زلاندنویی باسواد هستند. البته ۲۲٪ آن‌ها از تحصیلات رسمی برخوردار نیستند. بیش از ۱۸٪ مردم نیز مدرک دانشگاهی دارند.

دولت زلاندنو سیاست بسیار بازی نسبت به مهاجران دارند. در سند استقلال زلاندنو حاکمان این کشور تعهد کرده‌اند که هر سال معادل یک درصد جمعیت این کشور مهاجر بپذیرند. در حال حاضر بیست‌وسه درصد جمعیت کشور در خارج از این سرزمین به‌دنیا آمده‌اند که یکی از بالاترین رقم‌ها در دنیاست. بیست‌ونه درصد آن‌ها بریتانیایی یا ایرلندی هستند. مهاجران آسیای شرقی به‌ویژه چینی‌ها در سال‌های اخیر افزایش زیادی یافته‌اند.

مذهب[ویرایش]

تا پیش از ورود اروپاییان به زلاندنو، مائوریها از آیین دیرینه و بدوی خود پیروی می‌کردند، ولی امروزه بیشتر مائوریها به مسیحیت گرویده‌اند. مسیحیت مهم‌ترین دین زلاندنو است، ۴۹٪ مردم این کشور مسیحی هستند. انگلیکانها، کاتولیکها، پرسبیترنها، متدیستها و باپتیست مهمترین گروه‌های مسیحی هستند. ۴۱٫۹٪درصد مردم خود را بدون اعتقاد به مذهب معرفی کرده‌اند. بودیسم ۱٫۵٪، هندوئیسم ۲٫۱٪، اسلام ۱٫۲٪، سیک ۰٫۵٪و مذاهب دیگر هم پنج درصد جمعیت زلاندنو را تشکیل می‌دهند. در زلاندنو دین از حکومت جدا بوده و طبق قانون، دین و مذهب آزاد بوده و هر کس می‌تواند آئین‌های ویژه دینی خود را آزادانه به جا بیاورد.

سیاست و حکومت[ویرایش]

زلاندنو یک حکومت مشروطه سلطنتی و دارای یک دمکراسی پارلمانی است. بالاترین مقام در این شاهنشاهی ملکه الیزابت دوم است که در قانون عناوین شاهنشاهی ۱۹۷۴ ملکه زلاندنو و رئیس کشور لقب گرفته‌است. فرماندار کل که با توصیه نخست‌وزیر زلاندنو منصوب می‌شود، نماینده ملکه و شخص اول کشور است. جرمیا ماتپارای در حال حاضر این سمت را برعهده دارد.

وظیفه فرماندار کل امضای حکم وزیران و سفیران و مقامات ارشد، رسیدگی به برخی شکایات قضایی و انحلال پارلمان در شرایط خاص است. البته اختیارات فرماندار کل و ملکه به‌طور کلی تشریفاتی است و تمام دستورهای آن‌ها پس از توصیه پارلمان صادر می‌شود.

این کشور همانند بریتانیا قانون اساسی مدون ندارد، اما قانون مشروطه سال ۱۹۸۶ مقررات پایه این حکومت را بیان کرده‌است. نخست‌وزیر رئیس دولت است و توسط پارلمان انتخاب می‌شود، نخست‌وزیر فعلی این کشور جاسیندا آردرن از حزب کارگر است.

در انتخابات سراسری که هر سه سال یک‌بار برگزار می‌شود، صد و بیست نماینده پارلمان این کشور انتخاب می‌شوند.

از مارس ۲۰۰۵ تا اوت ۲۰۰۶ زلاندنو تنها کشور دنیا شد که ریاست هر سه قوه آن برعهده بانوان بود؛

• ملکه الیزابت
• فرماندار کل سیلویا کارترایت
• رئیس دیوان عالی زلاندنو سیان الیاس
• رئیس مجلس نمایندگان مارگارت ویلسون
• رئیس دولت هلن کلارک

جالب اینکه در آن هنگام مدیر عامل تله‌کام زلاندنو بزرگترین شرکت تجاری کشور هم خانم ترزا گاتونگ بود.

زلاندنو به‌طور تاریخی از پیشگامان جنبش رفع تبعیض جنسیتی بوده‌است. این کشور در سال ۱۸۹۳ اولین کشور جهان بود که حق رأی زنان در انتخابات را به رسمیت شناخت. البته تا سال ۱۹۱۹ زنان این کشور حق عضویت در پارلمان زلاندنو را نداشتند. در حال حاضر زنان بخش بزرگی از کرسی‌های پارلمان، وزارت خانه‌ها، شوراهای شهر و شهرداریها را به تصرف خود درآورده‌اند.

اقتصاد[ویرایش]

زلاند نو اقتصاد پیشرفته و پررونقی دارد و در زمره کشورهای توسعه‌یافته و متمول قرار می‌گیرد و در سال ۲۰۱۳ هفتمین کشور دنیا از نظر شاخص توسعه انسانی بوده‌است. اما اقتصاد آن بسیار متکی به صادرات محصولات کشاورزی و دامپروری است.

تولید ناخالص داخلی این کشور در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به ترتیب ۱۷۱ و ۱۸۲ میلیارد دلار بوده‌است. رشد اقتصادی ۱٫۴ و ۱ درصدی هم در همین سال‌ها مشاهده شده‌است. نرخ بیکاری در نیوزیلند هم حدود ۵ درصد است. واردات این کشور در سالهای ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ هم حدود ۵۱ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. ضمن اینکه درآمد سرانه در این کشور هم روند صعودی داشته و از ۳۷ هزار و هفتصد در سال ۲۰۱۳ به ۳۹ هزار دلار آمریکا در سال ۲۰۱۴ افزایش یافته‌است.^[۵]

تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۰۷ به ۱۲۸/۱ میلیارد دلار و تولید سرانه آن به ۳۰۲۳۴ دلار رسید که در ردیف بیست و هشتم دنیا و نزدیک به کشورهای اروپای جنوبی قرار می‌گیرد (اسپانیا بیش از ۳۳ هزار دلار و آمریکا بیش از ۴۶ هزار دلار است).

در سال ۲۰۰۹ لبنیات حدود ۲۱ درصد، پشم ۶٫۳ درصد، میوه ۳٫۵ درصد، ماهی ۳٫۳ درصد و دیگر محصولات کشاورزی و دامپروری از جمله شراب و گوشت ۱۳٫۲ درصد کالاهای صادراتی زلاندنو را تشکیل می‌داده‌اند. در اواخر قرن نوزدهم پشم مهمترین کالای تولیدی نیوزیلندی‌ها بود و صنایعی چون صید نهنگ و فک، تولید الوار، تولید کتان، و استخراج طلا نیز در دوره‌های مختلف در اقتصاد زلاندنو اهمیت داشتند. نوسانات قیمتی در بازارهای جهانی باعث کاهش تولید محصولاتی چون پشم و جایگزینی آن با محصولاتی چون لبنیات و شراب شده‌است. توریسم نیز در سال‌های اخیر اهمیت بیشتری در اقتصاد کشور پیدا کرده‌است.

در دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ درآمد سرانه و رفاه عمومی در زلاند نو بالاتر از اروپا و آمریکای شمالی بود اما کاهش قیمت پشم و افزایش قیمت نفت در دهه ۱۹۷۰ اقتصاد زلاند نو را با مشکلات جدی روبرو کرد و در دهه‌های بعد اقتصاد زلاندنو تغییرات عمده‌ای را به خود دید.

از سال ۲۰۰۰ تاکنون سطح درآمد میانه خانواده‌های نیوزیلندی افزایش چشمگیری داشته‌است. باوجود این‌که سطح درآمدهای مردم این کشور پائینتر از بسیاری از کشورهای جهان اول قرار دارد، اما تحقیقات بین‌المللی نشان داده که مردم این کشور دارای سطح بالای رضایت از زندگی هستند:

• شاخص توسعه انسانی صندوق توسعه اقتصادی-اجتماعی ملل متحد در سال ۲۰۰۶: سوم
• کیفیت زندگی مجله اکونومیست در سال ۲۰۰۶: دهم^[۶]
• بررسی رضایت از زندگی انستیتو لگاتوم در سال ۲۰۰۷: اول
• سطح کامروایی عمومی انستیتو لگاتوم در سال ۲۰۰۹: دهم^[۷]
• بررسی کیفیت زندگی مؤسسه مرسر در سال ۲۰۱۰: آوکلند چهارمین و ولینگتون دوازدهمین شهر مناسب برای زندگی در دنیا هستند.^[۸]
• ضریب جینی («توزیع عادلانه درآمد»): ۳۶/۲ (پنجاه و چهارم)
• شاخص صلح جهانی در سال ۲۰۰۹: ۱/۲ (اول)^[۹]
• آزادی مطبوعات (از خبرنگاران بدون مرز): پنجم^[۱۰]
• شاخص فساد اقتصادی: کشوری که کمترین فساد اقتصادی را دارد. (اول)^[۱۱]

فرهنگ[ویرایش]

ریشه فرهنگ زلاندنو را باید در فرهنگ انگلیسی جستجو کرد ضمن اینکه فرهنگ مائوری تأثیر عمیقی بر روی فرهنگ امروز زلاندنو گذاشته‌است و امروزه سبک زندگی مائوری‌ها و اروپایی‌تباران تفاوت زیادی با یکدیگر ندارد.

در کل زلاندنو به واسطه مهاجرت گسترده، کشوریست چند فرهنگی که گروه‌های مختلف قومی و مذهبی در برگزاری آداب و رسوم خود آزاد می‌باشند.

سینما[ویرایش]

در عرصه سینما اگرچه زلاندنو از لوکیشن‌های محبوب فیلم‌برداری می‌باشد اما سینمای این کشور از دهه ۱۹۶۰ شاهد رشد و شکوفایی بوده‌است. از فیلم‌های معروف تاریخ سینمای زلاندنو می‌توان به سگ‌های خواب‌آلود، پیانو و خداحافظ پورک پای اشاره کرد.

سینمای زلاندنو در دهه گذشته عصر طلایی خود را پشت سر گذاشته‌است که فیلم‌های موفقی همچون آخرین سامورایی، آواتار (فیلم ۲۰۰۹)، استخوان‌های دوست‌داشتنی (فیلم)، کینگ کونگ و سه‌گانهٔ ارباب حلقه‌ها و سه‌گانه هابیت (مجموعه‌فیلم) ساختهٔ پیتر جکسون شاهد بر این مدعی هستند.

ورزش[ویرایش]

بیشتر ورزشهای رایج و محبوب در زلاندنو ورزش‌های بریتانیایی هستند. اتحاد راگبی ورزش ملی این کشور محسوب می‌شود و بیشترین تماشاگران را به خود جذب می‌کند. نت‌بال، تنیس و کریکت بیشترین تعداد ورزشکار را در بین بزرگسالان دارند و فوتبال در بین کودکان و نوجوانان در رتبه اول قرار می‌گیرد. اسب‌دوانی هم ورزشی پر تماشاچی و محبوب است. مائوری‌ها هم حضور چشمگیری در ورزش‌های اروپایی به ویژه راگبی دارند و تیم ملی راگبی زلاندنو قبل از هر مسابقه رقص محلی هاکا را اجرا می‌کند.

تیم ملی اتحاد راگبی (راگبی ۱۵ نفره) زلاندنو پرافتخارترین تیم دنیا و مدافع عنوان قهرمانی جام جهانی این رشته‌است. زلاندنو در ورزش‌های گروهی دیگری چون راگبی لیگ، نت‌بال، کریکت و سافت‌بال هم از قدرت‌های برتر دنیا به‌شمار می‌آید. آن‌ها قهرمانان متعددی در رشته‌های تریاتلون، پاروزنی، قایقرانی بادبانی و دوچرخه‌سواری داشته‌اند و در ادوار اخیر المپیک در زمره بهترین کشورها از نظر نسبت مدال به جمعیت بوده‌اند. زلاندنوی‌ها همچنین سابقه‌ای غنی در ورزش‌های ماجراجویانه‌ای چون کوهنوردی و صخره‌نوردی دارند.

آموزش و تحصیلات[ویرایش]

در نیوزلند دانشگاه‌های مختلفی با کیفیت بالا وجود دارند که عبارتند از:

• دانشگاه اوکلند که بر اساس آخرین رده‌بندی علمی دانشگاه‌های معتبر دنیا، در رتبه ۶۴ قرار دارد.
• دانشگاه صنعتی اوکلند در شهر اوکلند.
• دانشگاه اتاگو در شهر دنیدن.
• دانشگاه کانتربوری در شهر کرایست چرچ.
• دانشگاه ویکتوریا در شهر ولینگتون.

پانوی
س

Repúbliká ng̃ Pilipinas
شعار ملی: برای خدا، مردم، طبیعت و کشور
سرود ملی: سرزمین برگزیده فهرست 0:00
پایتخت		مانیل ۱۴°۳۵′ شمالی ۱۲۱°۰′ شرقی
بزرگترین شهر		کزون سیتی
زبان رسمی		زبان فیلیپینی (تاگالوگ) و انگلیسی (زبانِ دوم)
نوع حکومت		جمهوری، ریاست جمهوری، حکومت متمرکز
نام حاکمان • رئیس‌جمهور		رودریگو دوترته
مساحت
–	مساحت	۳۰۰٬۰۰۰کیلومتر مربع (۷۲ام)
جمعیت
–	تخمین جمعیت (۲۰۱۵)	۱۰۰٬۹۸۱٬۴۳۷
–	تراکم جمعیت	۳۳۶‎/km۲‏ (۴۷ام)
تولید ناخالص داخلی	(تخمین ۲۰۱۹)
–	مجموع	۳۵۴ بیلیون دلار (۳۶ام)
–	سرانه	۳٫۲۴۶ دلار (۱۲۵ام)
جینی (۲۰۱۵)		۴۰٫۱
شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۷)		۰٫۶۹۹ (متوسط) (۱۱۳ام)
واحد پول		پزو (PHP)
منطقه زمانی		PST
نوع تقویم		میلادی
جهت رانندگی		راست.
دامنه اینترنتی		.ph
برق
–	اختلاف پتانسیل	۲۲۰ ولت ولت

فیلیپین با نام رسمی جمهوری فیلیپین (به فیلیپینی: Republika ng Pinipinas) کشوری آسیایی است که در جنوب شرقی آسیا و در غرب اقیانوس آرام و بین دریای جنوبی چین قرارگرفته و متشکل از ۷۶۴۱ جزیره می‌باشد که به صورت کلی به سه بخش جغرافیایی تقسیم شده که از شمال به جنوب عبارت‌اند از لوزون، ویسایا و میندانائو. کشور فیلیپین حدود ۱۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد.^[۱]

فیلیپین از سدهٔ ۱۶ تا ۲۰ میلادی مستعمرهٔ اسپانیا و در نیمهٔ اول سدهٔ بیستم مستعمرهٔ آمریکا بود. این کشور در سال ۱۳۲۵ش برابر با ۱۹۴۶ میلادی از آمریکا استقلال یافته و روز ملی آن دوازدهم ژوئن است.

نامگذاری[ویرایش]

نام فیلیپین به دنبال نام پادشاه اسپانیا، شاه فیلیپ دوم نام گذاری شد. کاوشگر اسپانیایی روی لوپز د والالوبوس در زمان اکتشافاتش در سال ۱۵۴۲ نام جزایر لیته(Leyte) و سامار(Samar) را فلیپیناس(Felipinas) نام نهاد که شاهزاده آستوریاس (وارث تخت و تاج پادشاهی اسپانیا) در آن زمان بود.

به این ترتیب نام Las Islas Filipinas برای به‌کارگیری کل جزایر فیلیپین به کار رفت. قبل از این نام، اسم‌های دیگر هم به کار می‌رفته که می‌توان به چند مورد اشاره کرد. مثلاً Islas del Poniete یا جزایر غرب و سان لازارو (San Lázaro) که اسپانیایی‌ها برای اشاره به جزایر استفاده می‌کردند.^{[۲][۳][۴][۵][۶]}

اسم رسمی فیلیپین چندین بار در تاریخ عوض شد. در زمان انقلاب فیلیپین، کنگرهٔ مالولوس اسم جمهوری فیلیپین(Philippine Republic) را اعلام کرد. از زمان جنگ‌های آمریکا و اسپانیا در سال ۱۸۹۸ و جنگ‌های فیلیپین و آمریکا در سال ۱۸۹۹ تا ۱۹۰۲ تا زمان مشترک‌المنافع(commonwealth) یعنی تا سال ۱۹۳۵ تا ۱۹۴۶ مقامات استعمارگر آمریکایی نام جزایر فیلیپین (Philippine Islands) را به کار می‌گرفتند.^[۷]

از زمان پیروزی جنگ جهانی دوم و استقلال فیلیپین نام رسمی این کشور به جمهوری فیلیپین(Republic of the Philippines) تغییر یافت.^[۸]

تاریخ[ویرایش]

فیلیپین در سال‌های پیش از میلاد یکی از مراکز بازرگانی در منطقهٔ جنوب شرقی آسیا بود. نخستین اروپاییانی که به این جزایر آمدند، همراهان فردیناند ماژلان کاشف معروف بودند که در سال ۹۰۰ش ـ ۱۵۲۱م به همراه او این جزیره را کشف کرده و پای به این سرزمین نهادند.

در جنگ بین آمریکا و اسپانیا مستعمره آمریکا گشت و سپس در جنگ جهانی دوم به تصرف ژاپن درآمد و در سال ۱۹۴۶ در حالی که مانیل ویرانه‌ای بیش نبود، حکومت جمهوری در این کشور به‌وجود آمد. حضور پرقدرت آمریکا تأثیری عمیق بر جامعه فیلیپین نهاده‌است به‌طوری‌که این جامعه هم‌اکنون تلفیقی از فرهنگ آسیایی و کاتولیک اسپانیایی و سرمایه‌داری آمریکایی است.

استعمار اروپایی در فیلیپین[ویرایش]

روزنامه‌نگار آلن رابلس اظهار داشت: ایجاد فیلیپین توسط استعمارگران صورت گرفت، فرهنگ سیاسی آن را شکل داد و همچنان بر روی اندیشه آن‌ها تأثیر گذاشت. این کشور قریب به ۳۳۳ سال تحت سطله اسپانیا و نزدیک به پنج دهه قاطعانه در زیر حاکمیت ایالات متحده آمریکا، فیلیپین شکل گرفت.^[۹] از نظر انسان‌شناسی همگرایی پراسپرو، «تفکر، فرهنگ و روان‌شناسی ما درحالیکه در واقع آسیایی بودیم عملاً غربی شد».

در سده ۱۵ میلادی کمبود فلفل در اروپا به یک مشکل بدل شد و فقط پادشاهی ونیز می‌توانست آن را از طریق مدیترانه وارد کند. پس اسپانیا و پرتغال برای دستیابی به منبع فلفل در هند به راه افتادند. برای جلوگیری از جنگ بین دو کشور کاتولیک کلیسا زمین را به دو قسمت تقسیم کرد که هرچه اسپانیا پیدا کرد در سمت غرب متعلق به پادشاهی اسپانیا و از سمت شرق هر سرزمینی که پیدا شد متعلق به پرتغال است. تصور نادرست پرتغالی‌ها از زمین باعث شد زمانی زیادی وقت صرف شود تا بتوانند دریابند پایین قاره آفریقا ادامه دارد ولی اسپانیا به گرد بودن زمین معتقد بود و می‌گفت ما طی ۶ماه به هند دست پیدا می‌کنیم.

این مقاله احتمالاً حاوی تحقیق دست اول است. لطفاً با تأییدپذیر کردن ادعاهای موجود به وسیلهٔ ارجاع‌های درون‌خطی آن را بهبود دهید. عبارت‌هایی که تنها تحقیق دست اول باشند باید حذف شوند.

سیاست[ویرایش]

فیلیپین دارای حکومت دموکراتیک در شکل یک جمهوری مطابق قانون اساسی با نظام ریاست جمهوری است^[۱۰] که به شکل یکپارچه اداره می‌شود به استثنای ناحیهٔ خودگردان مسلمان میندانائو که به صورت بسیار گسترده‌ای از حکومت جدا می‌باشد. فیلیپین چندین بار از زمان ریاست جمهوری راموس در تلاش بوده تا حکومت را به صورت فدرال، پارلمانی یا تک مجلسی تغییر دهد.^[۱۱][۱۲]

ریاست جمهوری در فیلیپین هم رئیس دولت و هم فرماندهٔ کل نیروهای مسلح می‌باشد. طبق قانون اساسی تازه تصویب شده فیلیپین نظام سیاسی این کشور جمهوری ریاستی است. رئیس‌جمهور و مجلس سنای ۲۴ نفره بر اساس رأی مردم برای یک دوره شش ساله انتخاب می‌شوند. رئیس‌جمهور ریاست قوه مجریه را بر عهده دارد که از ۱۹ وزارتخانه متشکل شده‌است.^[۱۳] همچنین تعیین اعضای کابینه نیز بر عهده رئیس‌جمهور و بدون تصویب مجلس است.

دو مجلس قانون گذار، ترکیبی است از سنا که مجلس اعلای کشور محسوب می‌شود و اعضای آن طی یک دورهٔ شش ساله انتخاب می‌شوند. مجلس نمایندگان که مجلس سفلای کشور هست طی هر دورهٔ سه ساله اعضای آن رای می‌آورند.

مجلس نمایندگان شامل دویست نماینده انتخابی با رأی مردم در حوزه‌های محلی و پنج نماینده انتصابی است که این پنج نماینده را رئیس‌جمهور از بین گروه‌های اقلیت انتخاب می‌نماید.^[۱۴]

سناتورها از طرف تمام مردم انتخاب می‌شوند ولی نمایندگان از طریق حوزه‌های قانون گزاری هر منطقه و ۲۰٪ از نمایندگان از طریق انتخابات درون حزبی انتخاب می‌شوند.^[۱۴]

قانون اساسی فیلیپین دوره ریاست جمهوری در این کشور را به یک دوره شش ساله محدود کرده‌است تا مانع تبدیل شدن یک فرد به دیکتاتور شود.^[۱۵]

در فیلیپین رئیس‌جمهور و معاون وی به‌طور جداگانه در انتخابات به وسیله مردم برگزیده می‌شوند.^[۱۶]

قوهٔ قضاییه وظیفهٔ دادگاه عالی کشور که توسط ریاست قوهٔ قضاییه اداره می‌شود و ۱۴ قاضی دستیار که از طرف ریاست جمهوری انتخاب و توسط شورای قضات و وکلا منصوب می‌شوند.^[۱۴]

تقسیمات اداری[ویرایش]

نوشته اصلی: فهرست شهرهای فیلیپین

نوشته اصلی: فهرست استان‌های فیلیپین

فیلیپین به سه جزیره تقسیم شده: لوزون، ویسایا و میندانائو.

در تقسیم‌بندی، کشور به ۱۷ ناحیه و ۸۱ استان، ۱۴۵ شهر، ۱٬۴۸۹ بخش و ۴۲٬۰۳۶ بارانگای تقسیم شده‌است.^[۱۷]

در اضافه، در بخش دوم قانون شماره ۵۴۴۶ اشاره شده که طبق تعریف آب‌های سرزمینی فیلیپین، ادعایی بر مالکیت قسمت شرقی صباح ندارد.^[۱۸][۱۹]

تقسیمات منطقه ای[ویرایش]

منطقه‌ها در فیلیپین برای تقسیم‌بندی اداری هستند تا ادارهٔ استان‌ها در هر بخش را سهولت بخشند. فیلیپین به ۱۷ ناحیه تقسیم شده (۱۶ ناحیه اداری و ۱ناحیه خودگردان). بیشتر ادارات دولتی بر اساس منطقه بندی‌ها ساخته شده‌اند و نه تک‌تک در هر استان. بیشتر موارد مرکز مناطق در شهرها است. بر اساس سال ۲۰۱۵ناحیهٔ CALABARZON بیشترین جمعیت را داراست و ناحیه پایتخت ملی بیشتر تراکم جمعیت را دارا می‌باشد.

۱۰ منطقه پر جمعیت در فیلیپین(۲۰۱۵)^[۲۰]

رتبه	ناحیه	اسم	مساحت	جمعیت(2015)	% جمعیت	تراکم جمعیت
اول	ناحیه ۴	Calabarzon	۱۶٬۸۷۳٫۳۱ کیلومتر مربع (۶٬۵۱۴٫۸۲ مایل مربع)	۱۴٬۴۱۴٬۷۷۴	۱۴٫۲۷‏٪	۸۵۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۲٬۲۰۰ ساکن در هر مایل مربع)
دوم	ناحیه پایتخت ملی	ناحیه پایخت ملی	۶۱۹٫۵۷ کیلومتر مربع (۲۳۹٫۲۲ مایل مربع)	۱۲٬۸۷۷٬۲۵۳	۱۲٫۷۵‏٪	۲۱٬۰۰۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۵۴٬۰۰۰ ساکن در هر مایل مربع)
سوم	ناحیه ۳	لوزون مرکزی	۲۲٬۰۱۴٫۶۳ کیلومتر مربع (۸٬۴۹۹٫۹۰ مایل مربع)	۱۱٬۲۱۸٬۱۷۷	۱۱٫۱۱‏٪	۵۱۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۱٬۳۰۰ ساکن در هر مایل مربع)
چهارم	ناحیه ۷	ویسایای مرکزی	۱۰٬۱۰۲٫۱۶ کیلومتر مربع (۳٬۹۰۰٫۴۷ مایل مربع)	۶٬۰۴۱٬۹۰۳	۵٫۹۸‏٪	۶۰۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۱٬۶۰۰ ساکن در هر مایل مربع)
پنجم	ناحیه ۵	ناحیه بیکول	۱۸٬۱۵۵٫۸۲ کیلومتر مربع (۷٬۰۱۰٫۰۰ مایل مربع)	۵٬۷۹۶٬۹۸۹	۵٫۷۴‏٪	۳۲۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۸۳۰ ساکن در هر مایل مربع)
ششم	ناحیه ۱	ناحیه ایلوکوس	۱۶٬۸۷۳٫۳۱ کیلومتر مربع (۶٬۵۱۴٫۸۲ مایل مربع)	۵٬۰۲۶٬۱۲۸	۴٫۹۸‏٪	۳۰۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۷۸۰ ساکن در هر مایل مربع)
هفتم	ناحیه ۱۱	ناحیه داوائو	۲۰٬۳۵۷٫۴۲ کیلومتر مربع (۷٬۸۶۰٫۰۴ مایل مربع)	۴٬۸۹۳٬۳۱۸	۴٫۸۵‏٪	۲۴۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۶۲۰ ساکن در هر مایل مربع)
هشتم	ناحیه ۱۰	میندانائو شمالی	۲۰٬۴۹۶٫۰۲ کیلومتر مربع (۷٬۹۱۳٫۵۶ مایل مربع)	۴٬۶۸۹٬۳۰۲	۴٫۶۴‏٪	۲۳۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۶۰۰ ساکن در هر مایل مربع)
نهم	ناحیه ۱۲	SOCCSKSARGEN	۲۲٬۵۱۳٫۳۰ کیلومتر مربع (۸٬۶۹۲٫۴۳ مایل مربع)	۴٬۵۴۵٬۲۷۶	۴٫۵۰‏٪	۲۰۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۵۲۰ ساکن در هر مایل مربع)
ناحیه دهم	ناحیه ۶	ویسایای غربی	۱۲٬۸۲۸٫۹۷ کیلومتر مربع (۴٬۹۵۳٫۲۹ مایل مربع)	۴٬۴۷۷٬۲۴۷	۴٫۴۳‏٪	۳۵۰ ساکن در هر کیلومتر مربع (۹۱۰ ساکن در هر مایل مربع)

جغرافیا[ویرایش]

فیلیپین یک مجتمع الجزایر است که از ۷۶۴۱ جزیره تشکیل شده^[۲۱] عموماً در سه مجتمع الجزایر بزرگ طبقه‌بندی می‌شوند که عبارتند از: لوزون، میندانائو، و ویسایا. مساحت این کشور به اضافه آب‌های درون سرزمینی ۳۰۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱۱۵٬۸۳۱ مایل مربع) است.^[۲۲] کشور در رتبه پنجمین کشور بزرگ جزیره ای به حساب می‌آید^[۲۳] و با داشتن خط ساحلی ۳۶٬۲۸۹ کیلومتر مربع (۱۴٬۰۱۱ مایل مربع)، رتبهٔ پنجم در طولانی بودن خط ساحلی را در اختیار دارد. منطقه انحصاری اقتصادی این کشور ۲٬۲۶۳٬۸۱۶ کیلومتر مربع (۸۷۴٬۰۶۴ مایل مربع) است.^[۲۴][۲۵]

بیشتر این شبه جزیره پوشیده از جنگل‌های استوایی و آتش فشان‌ها است. بلندترین کوه که در جیزره میندانائو قرار دارد کوه آپو(Mount Apo) نام دارد که ۲۹۵۴ متر از سطح دریا بالاتر است.^[۲۶][۲۷]

پست‌ترین نقطه در ترانشه فیلیپین قرار دارد به نام اعماق گالاتا (Galathea Depth) که سومین نقطهٔ عمین دنیا به حساب می‌آید و این ترانشه در دریای فیلیپین قرار دارد.^[۲۸]

بلندترین رود در شمال لوزون به نام رود کاگایان است.^[۲۹] خلیج مانیل که در کرانه پایتخت فیلیپین یعنی مانیل واقع شده به واسطهٔ رود پسیگ(Pasig river) به لاگونا د بی(Laguna de Bay) متصل است که بزرگ‌ترین دریاچهٔ فیلیپین محسوب می‌شود.^[۳۰]

این کشور از ناحیهٔ شمال غربی با تایوان و چین، از ناحیه شمال شرقی با ژاپن، از جنوب با اندونزی از جنوب غربی با مالزی، تایلند و سنگاپور همسایه است و شرق آن را دریای فیلیپین و غرب آن را دریای چین جنوبی فرا گرفته‌است.

دو جزیره لوزون و میندانائو مجموعاً ۶۶٪ کل مساحت فیلیپین را شامل می‌شوند. از ۷۱۰۷ جزیره فیلیپین فقط ۱۰۰ جزیره مسکونی است و در این بین فقط یازده جزیره به صورت عمده جمعیت ساکنی دارد و فقط ۲۷۷۰ جزیره دارای نامی خاص هستند.

کشور فیلیپین به‌طور کلی در محاصره آب‌های اقیانوس آرام و دریای چین جنوبی قرار دارد، وسیع‌ترین دریاچه‌های آن عبارتند از،: لاگونا در غرب جزیره لوزون و تاآل در مرکز آن دو دریاچه لانائو و دریاچه سوریاگو نیز در جزیره میندانائو است.^[۳۱]

بزرگترین رودهای این کشور شامل کاگایان و پاکساهان در جزیره‌های لوزون و رودهای پالانگی و آگوسان در جزیره میندانائو جریان دارد. مرتفع‌ترین قله آن کوه آپو به ارتفاع ۲۹۴۵ متر است.

[نهفتن]داده‌های اقلیم فیلیپین
ماه	ژانویه	فوریه	مارس	آوریل	مه	ژوئن	ژوئیه	اوت	سپتامبر	اکتبر	نوامبر	دسامبر	سال
میانگین روزانه °C (°F)	۲۵٫۳ (۷۸)	۲۵٫۳ (۷۸)	۲۶٫۱ (۷۹)	۲۷٫۰ (۸۱)	۲۷٫۳ (۸۱)	۲۶٫۸ (۸۰)	۲۶٫۵ (۸۰)	۲۶٫۳ (۷۹)	۲۶٫۳ (۷۹)	۲۷٫۳ (۸۱)	۲۶٫۰ (۷۹)	۲۵٫۵ (۷۸)	۲۶٫۳۱ (۷۹٫۴)
بارندگی میلی‌متر (اینچ)	۱۴۷٫۸ (۵٫۸۲)	۹۹٫۴ (۳٫۹۱)	۹۷٫۲ (۳٫۸۳)	۹۳٫۳ (۳٫۶۷)	۱۸۸٫۴ (۷٫۴۲)	۲۳۵٫۹ (۹٫۲۹)	۲۸۶٫۶ (۱۱٫۲۸)	۲۷۳٫۱ (۱۰٫۷۵)	۲۶۹٫۴ (۱۰٫۶۱)	۲۷۳٫۷ (۱۰٫۷۸)	۲۵۷٫۷ (۱۰٫۱۵)	۲۲۶٫۷ (۸٫۹۳)	۲٬۴۴۹٫۲ (۹۶٫۴۴)
منبع: World Bank Climate Change Knowledge Portal (1990–2009)[۳۲]

آب و هوای فیلیپین گرمسیری دریایی با رطوبت زیاد است و در طول سال همواره با طوفان و باران‌های موسمی روبرو هستند و به خاطره همین باران‌های سیل آسا تقریباً ۷۰٪ این جزایر را جنگل‌های سرسبز استوایی فرا گرفته‌است. دمای هوا بین ۲۰ تا ۴۰ درجه متغیر است و رطوبت نیز از ۳۶٪ تا ۹۰٪ هم می‌رسد. وقوع زمین‌لرزه در این جزایر پدیده‌ای معمولی به‌شمار می‌آید.

مهمترین قلل آتشفشان فیلیپین قله مایون و پیناتابو در جزیره لوزون و قله آپو در جزیره میندانائو و قله کان لائون در جزیره نگروس است که گاهی فعال شدن این قلل باعث خسارات مالی و جانی زیادی برای ساکنان اطراف آن‌ها گردیده‌است. همچنین فعال شدن آتشفشان پیناتابو در جنوب جزیره لوزون در سال ۱۹۹۰ علاوه بر خساراتی که برای مردم داشت، پایگاه‌های نظامی آمریکا در فیلیپین را نیز تخریب نمود و در نهایت منجر به جمع‌آوری این پایگاه‌ها شد.^[۳۱]

چین و فیلیپین بر سر مالکیت جزایر رنای که پکن از آن به عنوان جزایر نن شا یاد می‌کند و تپه‌های دریایی جانسون اختلاف دارند. آب‌های دریای چین جنوبی که از منابع سرشار نفت و گاز و شیلات برخوردار است محل چالش بین چین و فیلیپین است.^[۳۳]

چین مدعی مالکیت مطلق بر آب‌های دریای چین جنوبی است و همواره از مدعیان دیگر از جمله فیلیپین، ویتنام و ژاپن خواسته تا از طریق گفتگوی دو جانبه به این تنش‌ها پایان دهند. فیلیپین این اختلاف را به دادگاه بین‌المللی سازمان ملل متحد برده‌است.^[۱۶]

ن ب و شهرهای اصلی فیلیپین Philippine Statistics Office 2010 Census March 30, 2012
	رتبه	نام شهر	Region	جمعیت	رتبه	نام شهر	Region	جمعیت
کزون سیتی مانیل	۱	کزون سیتی	کلانشهر مانیل	۲٬۷۶۱٬۷۲۰	۱۱	پارانیاکه	کلانشهر مانیل	۵۸۸٬۱۲۶	کلوکلن داوائو سیتی
	۲	مانیل	کلانشهر مانیل	۱٬۶۵۲٬۱۷۱	۱۲	داسمارینیاس	CALABARZON	۵۷۵٬۸۱۷
	۳	کلوکلن	کلانشهر مانیل	۱٬۴۸۹٬۰۴۰	۱۳	Valenzuela	کلانشهر مانیل	۵۷۵٬۳۵۶
	۴	داوائو سیتی	Davao Region	۱٬۴۴۹٬۲۹۶	۱۴	لاس پینیاس	کلانشهر مانیل	۵۵۲٬۵۷۳
	۵	سبو (شهر)	Central Visayas	۸۶۶٬۱۷۱	۱۵	General Santos	SOCCSKSARGEN	۵۳۸٬۰۸۶
	۶	Zamboanga City	Zamboanga Peninsula	۸۰۷٬۱۲۹	۱۶	Makati	کلانشهر مانیل	۵۲۹٬۰۳۹
	۷	Antipolo	CALABARZON	۶۷۷٬۷۴۱	۱۷	Bacoor	CALABARZON	۵۲۰٬۲۱۶
	۸	Pasig	کلانشهر مانیل	۶۶۹٬۷۷۳	۱۸	Bacolod	Western Visayas	۵۱۱٬۸۲۰
	۹	Taguig	کلانشهر مانیل	۶۴۴٬۴۷۳	۱۹	Muntinlupa	کلانشهر مانیل	۴۵۹٬۹۴۱
	۱۰	Cagayan de Oro	Northern Mindanao	۶۰۲٬۰۸۸	۲۰	San Jose del Monte	Central Luzon	۴۵۴٬۵۵۳

مانیل[ویرایش]

مانیل پایتخت کشور فیلیپین در طی سال‌های گذشته پیشرفت زیادی داشته‌است. این شهر حدود ۱۰ میلیون نفر جمعیت دارد و هنوز یکی از ارزانترین شهرهای دنیاست. از لحاظ موقعیت جغرافیایی این شهر در دهانه رود بزرگ پاسیگ قرار دارد که در شرق آن خلیج مانیل و در غرب آن ناحیه لوزون قرار گرفته‌است. این شهر در ۹۵۰ کیلومتری جنوب شرقی هنگ کنگ و در ۲۴۰۰ کیلومتری شمال شرقی سنگاپور است. رودخانه پاسیگ از میان مانیل عبور می‌کند و تقریباً تمام شهر به آن دسترسی دارند.

مردم[ویرایش]

جمعیت فیلیپین طبق آمارهای اعلام شده در سال ۱۹۸۷ ۵۷٫۴ میلیون نفر بود. با نرخ رشد جمعیت حدود ۲٫۴ در سال جمعیت این کشور در سال ۱۹۹۵ به ۶۸ میلیون نفر رسید و در سال ۲۰۰۰ با نرخ رشد ۲٫۳ جمعیت این کشور به ۷۸ میلیون نفر بالغ شد.

حاکمیت اسپانیا بر فیلیپین باعث شد که ۹۰٪ مردم این کشور مسیحی و کاتولیک شوند و با مهاجرت گروه‌های مختلف مردم اسپانیائی زبان از اروپا و آمریکای جنوبی فرهنگ این کشور شباهت زیادی با کشورهای لاتین پیدا کرد و زبان‌های محلی آنان نیز تحت تأثیر کلمات اسپانیایی قرار گرفت.

۹۰٪ مردم فیلیپین مسیحی می‌باشند که ۸۱٪ کاتولیک و ۹٪ پروتستان هستند و بقیه که شامل ۱۰٪ از کل جمعیت می‌باشند، بیشتر مسلمان هستند که اکثراً در جزیره میندانائو در جنوب ساکن هستند.

اکثریت نژاد آن را گروه «ماله» و باقی آن را «چینی»، «آمریکایی» و «اسپانیایی» ها تشکیل می‌دهند.

۲۹٪ درصد از نژاد مردم فیلیپین را فیلیپینی و ۲۳٪ را سبوئانو و ۱۰٪ را ایلکانو تشکیل می‌دهند و بقیه از سایر اقوام هستند. مردم در فیلیپین به زبان تاگالوگ صحبت می‌کنند و این در حالی است که زبان انگلیسی بسیار رایج است. از نظر جمعیت انگلیسی گویش ور به شدت بیشتری از اسپانیایی دارد و بیشتر مردم این کشور به زبان انگلیسی تسلط دارند، با این حال بیش از ۱۰۰۰ لهجه در فیلیپین موجود است. طبق آمار سال ۲۰۱۳ میزان با سوادی در میان مردم این کشور ۹۰/۷٪ بوده‌است.

اقتصاد[ویرایش]

اقتصاد فیلیپین ۳۴امین اقتصاد بزرگ دنیا با تولید ناخالص داخلی ۳۷۱٬۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ می‌باشد.^[۳۴]بیشتر صادرات فیلیپین شامل نیمه رساناها و لوازم الکترونیکی، ابزار حمل و نقل، پوشاک، تولیداتِ مس، تولیدات بنزین، روغن نارگیل و میوه‌جات است. بزرگترین شریک‌های تجاری این کشور ایالات متحده، ژاپن، چین، سنگاپور، کره جنوبی، هلند، هنگ کنگ، آلمان، تایوان و تایلند است.^[۳۵]

واحد پولی این کشور پزوی فیلیپین(₱ یا PHP) می‌باشد.^[۳۶]

فیلیپین یک کشور تازه صنعتی شده به حساب می‌آید که در حالت گذر از صنعت کشاورزی به صنعت خدمات و تولیدات کارخانه ای است. با وجود ۴۰٫۸۱۳ میلیون نیروی کار، ۳۰٪ این نیرو در صنعت کشاورزی مشغول به کار می‌باشند که ۱۴٪ تولید ناخالص داخلی و بخش صنعتی ۱۴٪ نیروی کار را شامل می‌شود که ۳۰٪ از تولید تولید ناخالص داخلی است. به این ترتیب ۴۷٪ نیروی کار در بخش اداری و خدماتی فعال می‌باشد که شامل ۵۶٪ از تولید ناخالص داخلی می‌شود.^[۳۷][۳۸]

نرخ بیکاری مصادف با ۱۴ دسامبر ۲۰۱۴ برابر با ۶٪ اعلام شد. با پایین بودن هزینه نیازهای اولیه، نرخ تورم در ماه دسامبر به ۳٫۷٪ نزول کرد.^[۳۵]

ذخایر ناخالص بین‌المللی در اکتبر ۲۰۱۳ برابر با ۸۳٫۲۰۱ میلیارد برآورد می‌شود.^[۳۵]

گلدمن ساکس نام فیلیپین را در لیست “یازده اقتصاد بعدی” عنوان کرده. این لیست شامل نام ۱۱کشور است که به همراه کشورهای BRICS بزرگترین اقتصادهای دنیا در قرن 21 باشند.^[۳۹] گلدمن ساکس ارزیابی کرده که تا سال ۲۰۵۰ این کشور بیستمین اقتصاد بزرگ جهان شود. همچنین HSBC پیشبینی کرده که اقتصاد این کشور بیستمین در دنیا و پنجمین در آسیا و بزرگترین اقتصاد جنوب شرق آسیا در سال ۲۰۵۰ شود.^[۴۰][۴۱]

فیلیپین همچنین یکی از اعضای بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول، سازمان تجارت جهانی، بانک توسعه آسیایی، G-۷۷ و G-۲۴ و طرح کلمبو میباشد.^[۴۲]

معادن[ویرایش]

مقدار ذخایر معدنی فیلیپین با وجود وسعت کم این کشور بسیار قابل ملاحظه‌است. در فیلیپین منابع کانی‌های فلزی سرشاری در این کشور وجود دارد، به‌طوری‌که با توجه به تولیدات قبلی و ذخایر اثبات شده در طلا رتبه دوم در جهان و در مس رتبه سوم را به خود اختصاص داده‌است. معادن مس در بخش‌های گسترده‌ای از این کشور پراکنده هستند و بیشتر آن‌ها دارای مقادیری از طلا و نقره نیز می‌باشند. نیکل و کروم از سایر فلزات با ارزش در معادن این کشور هستند، ضمن اینکه فیلیپین به لحاظ معادن غیر فلزی همچون مرمر و سنگ آهک در وضعیت خوبی قرار دارد.^[۴۳]

تعطیلات رسمی[ویرایش]

در فیلیپین ۱۵ روز تعطیل رسمی می‌باشند که عبارتند از:

جستارهای وابسته

ریچارد برانسون
برانسون در سال ۲۰۱۰
زاده	ریچارد چارلز نیکولاس برانسون ۱۸ ژوئیهٔ ۱۹۵۰ ‏(۶۹ سال) بلکهیث، لندن،  بریتانیا
محل سکونت	لندن، انگلستان
شغل	بنیانگذار و رئیس مجموعه شرکت‌های ویرجین
سال‌های فعالیت	از سال ۱۹۶۶ تا امروز
دارایی خالص	طبق مجلهٔ فوربز، برابر با ۴٫۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۳
عنوان	سِر
همسر(ها)	کریستن توماسی (۱۹۷۲ تا ۱۹۷۹) (جدا شده‌اند) جوآن تمپلمن (۱۹۸۹ تا امروز)
فرزندان	یک پسر و دو دختر (یکی از دخترها در کودکی مرده است)

سِر ریچارد چارلز نیکولاس برانسون (به انگلیسی: Sir Richard Charles Nicholas Branson) (زاده ۱۸ ژوئیه ۱۹۵۰) کارآفرین و سرمایه‌گذار بریتانیایی است او رئیس و بنیان‌گذار گروه شرکت‌های ویرجین است که عنوان بیش از ۴۰۰ شرکت در سراسر دنیا را از آن خود کرده‌است. نخستین سرمایه‌گذاری برانسون در ۱۶ سالگی در یک مجله به نام دانش آموز (Student) بود. برپایهٔ فهرست ثروتمندترین افراد جهان در مجلهٔ فوربز در سال ۲۰۱۲، برانسون چهارمین شهروند ثروتمند بریتانیایی بوده‌است. برآورد شده‌است که در سال ۲۰۱۲ ثروت او ۴٫۶ میلیارد دلار (آمریکا) بوده‌است.

جوانی

برانسون در بلکهیث، لندن به دنیا آمد. او فرزند اول ادوارد جیمز برانسون (۱۰ مارس ۱۹۱۸–۱۹ مارس ۲۰۱۱) و ایو هانتلی برانسون است. پدربزرگ برانسون، سر جورج آرتور هاروین برانسون، قاضی دادگاه عالی پادشاهی بود.

برانسون دچار بیماری خوانش‌پریشی است و در مدرسه و دوران دانش آموزی هم عملکرد مناسبی نداشته‌است. اما بعدها او دریافت که دارای توانایی خوبی در برقراری ارتباط با دیگران است.

ریچارد برانسون در شانزده سالگی تحصیل را رها کرد و با کمک یکی از دوستانش مجله «دانش آموز» را براه انداخت. او بعدها، در دهه ۱۹۷۰، کمپانی «ویرجین رکوردز» را تأسیس کرد و مؤسس شرکت «ویرجین گروپ» هم هست. او در دهه ۱۹۸۰ شرکت هوایی «ویرجین آتلانتیک» را به وجود آورد و دهه ۱۹۹۰ شاهد «ویرجین موبایل» و «ویرجین ترین» نیز بود.

مختصات: ۳۹°۱۰′۰۰″شمالی ۳۵°۴۰′۰۰″شرقی

جمهوری ترکیه Türkiye Cumhuriyeti ترکیه
پرچم نشان ملی
شعار: آشتی در میهن، آشتی در جهان
سرود: مارش استقلال فهرست 0:00
پایتخت	آنکارا ۳۹°۵۵′ شمالی ۳۲°۵۰′ شرقی
بزرگترین شهر	استانبول
زبان(های) رسمی	ترکی
دین(ها)	اکثریت اسلام سنی اقلیات شیعه dst = +۳
حکومت	جمهوری ریاستی با پارلمان واحد
• • رئیس‌جمهور	رجب طیب اردوغان
بنیان‌گذاری	۶ آبان ۱۳۰۲ (۲۹ اکتبر ۱۹۲۳)
مساحت
• کل	۷۸۵٬۳۴۷ کیلومترمربع (۳۰۳٬۲۲۴مایل‌مربع) (سی و هفتم)
• آبها (٪)	۱، ۳
جمعیت
• سرشماری	۸۴،۲۲۵،۰۰۰ (۱۷ ام)
• تراکم	۱۰۷ /به ازای هر کیلومترمربع (۲۷۷٫۱ /مایل‌مربع) (صد و دوم)
تولید ناخالص داخلی (GDP)  برابری قدرت خرید (PPP)	برآورد ۱۳۸۷
• کل	۸۵۱٫۱ میلیارد دلار (۱۷ام)
• سرانه	۱۱٬۴۶۳ دلار (۵۵ام)
شاخص توسعه انسانی (۱۳۸۶)	۰٬۷۷۵ هشتاد و چهارم(بالا)
واحد پول	لیر ترکیه (TL)
منطقه زمانی	EET
• تابستان (ساعت تابستانی)	EEST
پیش‌شماره تلفنی	۹۰
دامنه سطح‌بالا	.tr

تُرکیه (به ترکی استانبولی: Türkiye) با نام رسمی جمهوری ترکیه (به ترکی استانبولی: Türkiye Cumhuriyeti)، کشوری اوراسیایی است که بخش بزرگ کشور یعنی آناتولی یا آسیای کوچک در شمال غرب آسیا و خاورمیانه واقع است و بخش کوچکی نیز به نام تراکیه در منطقهٔ بالکان (منطقه‌ای در جنوب شرق اروپا) قرار دارد.

ترکیه در شرق با کشورهای ایران، نخجوان، ارمنستان، و گرجستان؛ در جنوب شرقی با عراق و سوریه؛ و در شمال غربی (بخش اروپایی) با بلغارستان و یونان همسایه است. همچنین ترکیه از شمال با دریای سیاه، از غرب با دو دریای کوچک مرمره و اژه و از جنوب غرب با دریای مدیترانه مرز آبی دارد. دو تنگهٔ راهبردی بسفر و داردانل نیز در اختیار ترکیه است.

پهناوری ترکیه ۷۸۳٬۳۵۶ کیلومتر مربع (سی و هفتم) است. ترکیه کشوری کوهستانی و نسبتاً پرباران است. شکل این کشور مانند یک مستطیل است که از سوی شرق و غرب امتداد یافته‌است. ترکیه با قرار گرفتن در یکی از حسّاس‌ترین مناطق جهان، دارای موقعیّت جغرافیایی راهبردی و بسیار خوبی است و گذرگاه شمال غرب آسیا و اروپا به‌شمار می‌آید و کشورهای بسیاری، به ویژه کشور ایران از خاک ترکیه برای ترانزیت کالا و انرژی استفاده می‌کنند. ترکیه از آب و هوای خوب و جلگه‌ای برخوردار است و مکان‌های جالب و دیدنی دارد به دلیل همین سالانه تعداد زیادی توریست به این کشور مسافرت می‌کنند.

جمعیت کشور ترکیه حدود ۸۴ میلیون نفر (برآورد ۲۰۲۰) می‌باشد^[۱]، که حدوداً ۷۵ تا ۸۵ درصد مردم سنی و ۱۵ تا ۲۵ درصد هم علوی هستند. حکومت ترکیه لائیک است ولی بسیاری از مردم به دین اسلام پایبند هستند و عید فطر و عید قربان در این کشور تعطیل رسمی است. همچنین ترکیب نژادی در ترکیه حدود ۷۰٪-۷۵٪ درصد مردم ترک، ۱۸٪ درصد کرد و ۷٪-۱۲٪ را سایر باشندگان قومی ترکیه تشکیل می‌دهند.^[۲]

زبان رسمی ترکیه، ترکی (استانبولی) است که در گذشته با خط عربی (عثمانی) نوشته می‌شد و پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، و تشکیل جمهوری ترکیه توسط آتاتورک در سال ۱۹۲۳ با خط لاتین نوشته می‌شود.

ترکیه با نام امپراتوری عثمانی در چند سدهٔ گذشته، بخش‌های بزرگی از خاورمیانه و جنوب شرقی اروپا را در دست داشته‌است.

جغرافیا

ترکیه در بین شش کشور آسیایی و دو کشور اروپایی قرار گرفته‌است. کشورهای هم‌مرز ترکیه عبارت‌اند از: در خاور با ایران ۴۹۹ کیلومتر، جمهوری آذربایجان ۹ کیلومتر، ارمنستان ۲۶۸ کیلومتر، و گرجستان ۲۵۲ کیلومتر؛ در جنوب خاور با عراق ۳۵۲ کیلومتر و سوریه ۸۲۲ کیلومتر؛ در شمال باختر با یونان ۲۰۶ کیلومتر و بلغارستان ۲۴۰ کیلومتر.

ترکیه از سه طرف به دریا راه دارد. دریاهای سیاه و مرمره، اژه و مدیترانه از طریق دو تنگه بسفر و داردانل به دریاهای آزاد مرتبط می‌شوند و از لحاظ جغرافیایی موقعیت مناسبی به این کشور می‌دهند. بزرگترین و مهم‌ترین شهر آن استانبول می‌باشد.

بزرگترین شهرها

بزرگترین شهرهای ترکیه به ترتیب: استانبول، آنکارا، ازمیر، بورسا، آدانا، غازی عینتاب، آنتالیا، قونیه و قیصریه هستند. بیشتر شهرهای این کشور دارای پارک‌های ملی و شهری سطح بالا هستند و همانند کشورهای غربی، هر شهر بزرگ در ترکیه دارای ناحیه تجاری است.

• 

  یک ناحیه تجاری در استانبول

• 

  فرودگاه جدید استانبول

• 

  یک پارک شهری در آنکارا

• 

  ازمیر سومین شهر بزرگ ترکیه

• 

  بورسا در سال ۲۰۱۳

• 

  یک بلوار در شهر آدانا

تقسیمات کشوری و شهرها

کنگره جغرافیای اول که در سال ۱۹۴۱ در آنکارا برگزار شد، در پایان بررسی‌های طولانی خود ترکیه را به هفت ناحیه جغرافیایی (به ترکی: bölge) تقسیم نمود. در بررسی‌های کنگره نام‌برده ویژگی‌های مختلف جغرافیایی ترکیه در نظر گرفته شد. هر یک از این نواحی شامل چندین استان (به ترکی: il) می‌شوند. کشور ترکیه ۸۱ استان دارد. مراکز همه استان‌ها به جز سه استان با خود استان هم‌نام هستند. سه استان نام‌برده عبارت‌اند از: ختای (مرکز: انتاکیه)، قوجاایلی (مرکز: ایزمیت)، سقاریه (مرکز: آداپازاری). هرکدام از استان‌های ترکیه به چندین بخش تقسیم شده‌است.

ن ب و شهرهای اصلی ترکیه منبع
	رتبه	نام شهر	استان	جمعیت	رتبه	نام شهر	استان	جمعیت
استانبول آنکارا	۱	استانبول	استانبول	۱۴٬۸۰۴٬۰۰۰	۱۱	مرسین	مرسین	۱٬۰۰۵٬۴۵۵	ازمیر بورسا
	۲	آنکارا	آنکارا	۴٬۸۷۱٬۸۸۴	۱۲	شانلی‌اورفه	شانلی‌اورفه	۹۲۱٬۹۷۸
	۳	ازمیر	ازمیر	۲٬۹۳۸٬۵۴۶	۱۳	اسکی‌شهر	اسکی‌شهر	۷۵۲٬۶۳۰
	۴	بورسا	بورسا	۲٬۰۷۴٬۷۹۹	۱۴	دنیزلی	دنیزلی	۶۳۸٬۹۸۹
	۵	آدانا	آدانا	۱٬۷۵۳٬۳۳۷	۱۵	قهرمان‌مرعش	قهرمان‌مرعش	۶۳۲٬۴۸۷
	۶	غازی عینتاب	غازی‌ عینتاب	۱٬۶۶۳٬۲۷۳	۱۶	صامسون	صامسون	۶۵۲٬۴۱۰
	۷	آنتالیا	آنتالیا	۱٬۳۱۱٬۴۷۱	۱۷	ملطیه	ملطیه	۶۱۸٬۸۳۱
	۸	قونیه	قونیه	۱٬۱۳۰٬۲۲۲	۱۸	ازمیت	قوجاایلی	۵۷۰٬۰۷۷
	۹	قیصریه	قیصریه	۱٬۱۲۳٬۶۱۱	۱۹	آداپازاری	سقاریه	۴۹۲٬۰۲۷
	۱۰	دیاربکر	دیاربکر	۱٬۰۴۷٬۲۸۶	۲۰	ارزروم	ارزروم	۴۲۲٬۳۸۹

تاریخ

تاریخ ترکیه
پیشاتاریخ[نمایش]
عصر برنز[نمایش]
عصر آهن[نمایش]
دوران قدیم[نمایش]
قرون وسطی[نمایش]
عصر عثمانی[نمایش]
جمهوری ترکیه[نمایش]
مرتبط[نمایش]
درگاه ترکیه
ن ب و

دوران باستان

شبه جزیره آناتولی دربرگیرنده بیشتر مناطق ترکیه امروزی همواره یکی از قدیمی‌ترین مناطق مسکونی دنیا بوده که قدمت آن برمی‌گردد به اوایل دوران نوسنگی.

ترکیه کنونی در دوران باستان، تحت حکومت دولت شهرهای متعدّدی مانند لودیه و ایونیا قرار داشت. تا اینکه در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد، این دولت‌ها توسّط کورش بزرگ هخامنشی منقرض شد و ترکیه زیر سلطه هخامنشیان درآمد. پس از یورش اسکندر در سال ۳۳۳ پ.م. آسیای کوچک به دست سلوکیان افتاد؛ و پس از اندکی رومیان جای آن‌ها را گرفتند.

امپراتوری بیزانس

بعدها امپراتوری روم به دلیل وسعت زیاد دچار مشکل شد، تا اینکه در سال ۳۹۵ میلادی امپراتور کنستانتین شهر امپراتوری روم شرقی (کنستانتینوپل/قسطنطنیه/استانبول/اسلامبول) را پایتخت خود قرار داد؛ این اقدام مقدّمهٔ تقسیم روم به دو بخش شرقی و غربی شد. از آن پس روم شرقی یا امپراتوری بیزانس، ترکیه کنونی را در دست گرفت. در سال ۴۶۳ هجری قمری، ترکمانان مسلمان سلجوقی به فرماندهی آلب ارسلان به جنگ با امپراتوری بیزانس شتافتند و در ملازگرد، سپاه امپراتور بیزانس، رومانوس چهارم را شکست دادند. بدین ترتیب نیمهٔ شرقی ترکیه به دست سلجوقیان افتاد و زمینه برای مسلمان شدن مردم آن جا و نفوذ زبان ترکی به آن جا فراهم شد؛ ولی نیمهٔ غربی ترکیه در دست امپراتوری بیزانس باقی‌ماند.

امپراتوری عثمانی

پس از آن کوچ قبایل ترکمن مسلمان از شرق ایران به آسیای کوچک آغاز شد و این قبایل به تدریج دولتهای کوچک محلی در آنجا تشکیل دادند. یکی از مشهورترین این قبایل، قبیله «قایی» بود که در نزدیکی آنقره (آنکارا) سکونت داشتند. رهبر این قبیله به نام عثمان در سال ۶۷۸ هجری خورشیدی (۶۹۹قمری/۱۳۰۰میلادی) حکومتی تأسیس کرد که به نام خودش عثمانی خوانده شد. از آن پس تا حدود ۱۵۰ سال بعد حکومت عثمانی بیشتر آناتولی را به تصرف درآورد.

در سال‌های نخست سده نهم هجری قمری، بایزید ایلدرم سلطان عثمانی، از تیمور لنگ شکست خورد و اسیر شد. تیمور لنگ افراد بسیاری را از ترکیه اسیر کرد تا به مناطق دیگر ببرد، ولی به درخواست خواجه علی سیاهپوش آنان را رها کرد و بدین ترتیب این افراد ناحیه شیعه‌نشین بزرگی را در کشور عثمانی به وجود آوردند و بسیاری از آنان در زمان شاه اسماعیل یکم صفوی به ایران آمدند و جزئی از قزلباش‌ها شدند.

در سال ۸۳۲ ه‍. خ (۱۴۵۳میلادی)، سلطان محمد فاتح توانست به زندگی هزار ساله امپراتوری بیزانس (امپراتوری روم شرقی) پایان دهد. فتح درخشان او، تسخیر قسطنطنیه (کنستانتین) پایتخت بیزانس بود، که از آن پس استانبول (اسلامبول) نامیده شد. این فتح مبدأ قرون جدید در تاریخ اروپا شناخته شده‌است.

کسی که حکومت عثمانی را به امپراتوری تبدیل کرد، سلطان سلیم یکم ملقب به یاووز (مهیب) بود. وی در اوایل سده نهم هجری قمری به پادشاهی رسید. او در طول پادشاهی ۹ ساله خود شام، مصر، عراق، حجاز (غرب عربستان)، و بخش‌هایی از بالکان (در جنوب شرق اروپا) را به تصرف درآورد و خود را خلیفه مسلمانان نامید. همچنین او کتاب‌های بسیاری را از مناطق متصرف شده بدست آورد، که اکنون زینت بخش کتابخانه‌های ترکیه‌است. سلطان سلیم یکم در سال ۸۹۳ ه‍.خ (۹۲۰ق. /۱۵۱۴م) شاه اسماعیل یکم را در جنگ چالدران شکست داد.

اوج قدرت عثمانی در زمان سلطان سلیمان یکم (قانونی) پسر سلطان سلیم رخ داد. او مناطق بیشتری را به تصرف درآورد و حتی به محاصره وین پرداخت. او در یکی از جنگ‌هایش با شاه تهماسب صفوی، تا سلطانیه نیز پیش‌آمد. پس از او امپراتوری عثمانی رو به انحطاط گذاشت.

جمهوری ترکیه

امپراتوری عثمانی در جنگ اول جهانی از هم پاشید و مورد تهاجم بریتانیا و متحدانش واقع شد. مصطفی کمال پاشا به دلیل سازماندهی مقاومت ملی علیه دول خارجی قهرمان ملی ترکیه گردید و توانست جمهوری ترکیه را در سال ۱۳۰۲ (۱۹۲۳) بر پایه اصل جدایی دین از سیاست بنا کند و ملقب به آتاترک شد. وی خط لاتین را برای نوشتن زبان ترکی مرسوم کرد و اقدامات بسیاری را برای صنعتی و غربی شدن ترکیه انجام داد و دوره نوینی را در ترکیه به وجود آورد. او نظام جمهوری ترکیه را به صورت یک جمهوری مجلس محور (پارلمانی) تأسیس کرد و با ایجاد مجلس بزرگ میهنی ترکیه، دولت را در برابر مجلس میهنی مسئول ساخت. آتاترک مؤسس و رهبر حزب خلق جمهوری‌خواه ترکیه بود و به مدت پانزده سال و به صورت مادام العمر ریاست جمهوری ترکیه را بر عهده داشت.

در دوران اقتدار آتاترک و امین و پشتیبان او عصمت اینونو که از آن به عنوان دوران تک حزبی یاد می‌شود، سیمایی از اقتدار سیاسی ملی گرایانه به نمایش گذاشته شد که ابایی از نژادپرستی و ترویج پان‌ترکیسم و به انزوا راندن اسلام و قومیت‌ها نداشت.^[۳] بعد از یک دوران تک‌حزبی در سال ۱۳۲۹ (۱۹۵۰) حزب دمکرات از گروه سیاسی مخالف قدرت را بدست گرفت و به تعداد احزاب اضافه شد، ولی آزادی سیاسی با دوره‌هایی از کودتاهای نظامیان در سال‌های ۱۳۳۹، ۱۳۵۰ و ۱۳۵۹ شکسته شد. در سال ۱۳۵۳ ترکیه با دخالت نظامی خود علیه کودتای یونانیان در قبرس مانع از الحاق قبرس به یونان شد. در سال ۱۳۷۵ باز نیروهای نظامی دولتی را که با برنامه‌های اسلامی روی کار آمده بود، ساقط کرد. از سال ۱۳۶۳ (۱۹۸۴) تاکنون حزب کارگران کردستان و حکومت ترکیه درگیری‌های نظامی بسیاری داشته‌اند که باعث مرگ بیش از ۴۵ هزار تن گردیده‌است. ترکیه در سال ۱۳۲۵ به عضویت سازمان ملل درآمد و در سال ۱۳۳۱ به ناتو پیوست. ترکیه عضو جنبی جامعه اروپا است و اکنون با اجرای اصلاحاتی سعی در تحکیم و تقویت مردمسالاری و اقتصاد خود دارد تا بتواند مذاکرات برای عضویت در اتحادیه اروپا را آغاز نماید.

پیشینه پرچم

طرح اصلی پرچم ترکیه مدرن عبارت است از ماه و ستاره سفید با زمینه سرخ رنگ. این طرح مربوط می‌شود به علائمی که امپراتوری‌های ترکمن سلجوقی و عثمانی به عنوان پرچم استفاده می‌کردند. جمهوری ترکیه این پرچم را به عنوان نشانه دولت نگاه داشت. از آن جا که سلاطین عثمانی در عین حال عنوان خلیفه مسلمین را داشتند، نزد اروپاییان طرح این پرچم به عنوان نماد اسلام شناخته شد.

اکنون شمار بسیاری از کشورهای اسلامی ماه و ستاره را به صور مختلف به پرچم خود افزوده‌اند. نشانه هلال احمر نیز از این تأثیر به کنار نبوده‌است. صلیب سرخ جهانی در ۱۲۴۱ توسط هنری دونانت بازرگان سوئیسی تأسیس شد و چون نشانه دولت سویس و علامت دین مسیح را بر آن نهادند، هلال احمر به عنوان برابر اسلامی-سنی (و شیر و خورشید سرخ به عنوان برابر شیعی) آن بعد از جنگ جهانی اوّل بر پا شد.

از جمله کشورهایی که نماد ماه و ستاره را روی پرچم کشورشان دارند، عبارت‌اند از: ازبکستان، الجزایر، پاکستان، ترکمنستان، تونس، جمهوری آذربایجان، سنگاپور، مالزی، موریتانی، لیبی و ترکیه.

جمعیت‌شناسی

زبان بیشتر مردم در ترکیه ترکی استانبولی است ولی در کنار آن زبان‌های کردی، ارمنی، زازاها، ترکی آذربایجانی در میان گروه‌های قومی استفاده می‌شود. گروه‌های قومی کوچک‌تری چون لازها، عرب‌ها، گرجی‌ها و چرکس‌ها به تنوّع زبانی و فرهنگی این کشور افزوده‌اند.

کردهای ترکیه بیشتر در جنوب شرقی و شرق کشور زندگی می‌کنند. زبان رسمی این کشور ترکی است. گروه‌های قومی کوچک‌تر در ترکیه عبارت‌اند از: ارمنی‌ها، آذربایجانی‌ها (شمال شرق)، لازها (شمال) و عرب‌ها (جنوب).

یک مطالعه ژنتیکی در سال ۲۰۰۱ از طریق بررسی هاپلوگروپ‌های دی‌ان‌ای در ترکیه نشان داده که ترک‌ها و کردها در کنار ارمنی‌ها، ایرانیان، یهودیان و لبنانی‌ها و دیگر گروه‌های ساکن سواحل مدیترانه (چه در شرق و چه در غرب) احتمالاً از یک نیای مشترک برخوردارند. در نتیجه اقوام امروزین ترک، کرد و ارمنی ممکن است از دل همین گروه‌ها درآمده باشند. مطالعه ژنتیکی دیگری هم در سال ۲۰۰۳ نشان داده که ترک‌های آناتولی با وجود خویشاوندی زبانی (در خانواده زبان‌های ترکی) و همسایگی تاریخی با مغول‌ها ارتباط ژنتیکی خاصی با آنان ندارند. به‌طوری‌که میزان اختلاف ژنتیکی ترک‌ها و آلمانی‌ها با سه گروه اصلی مغول به یک اندازه بوده‌است.^[۴][۵][۶]

در مطالعه دیگری در سال ۲۰۰۳ بر روی ۵۲۳ کروموزوم ایگرگ (که تنها نسب پدری را نشان می‌دهد) از اهالی ۹۰ شهر مختلف ترکیه ۵۴ هاپلوتایپ متفاوت شناسایی شده که اکثریت آن‌ها (۹۴٫۱٪) از هاپلوتایپ‌های رایج در اروپایی‌ها و مردمان همسایه خاورمیانه‌ای است. هاپلوتایپ‌های مرتبط با اهالی آسیای میانه با تنها ۳٫۴٪، هندی‌ها ۱٫۵٪ و آفریقایی‌ها ۱٪ در اقلیت هستند. تنوع قابل ملاحظه هاپلوتایپ‌ها در میان ترکان گواهی بر نقش مهم آناتولی هم به عنوان یک دریافت‌کننده و هم به عنوان یک منبع در جریان شارش ژنی بین مناطق مختلف است. برآوردهای متفاوتی در مورد سهم ژنتیکی مهاجرت ترک‌زبانان آسیای میانه به منطقه آناتولی صورت گرفته‌است. بر اساس یکی از مطالعات بر روی کروموزم ایگرگ این سهم حدود ۱۰درصد و بر اساس یکی دیگر بر روی میتوکندری دی‌ان‌ای و کروموزوم ایگرگ حدود ۳۰ درصد است. هرچند احتمالاً شارش ژنی بین آناتولی و آسیای میانه چندین بار در دوره‌های پیش از تاریخ صورت گرفته‌است اما نامعلوم بودن شمار این جمعیت‌ها و تعداد این دوره‌ها مشکل بزرگی برای تعیین سهم ژنتیکی مهاجرت ترکان اوغوز در سده ۱۱ میلادی به آناتولی است. بر اساس برخی از مطالعات تعیین میزان هاپلوگروپ‌های مخصوص آسیا مانند C-RPS4Y و O3-M۱۲۲ بهترین روش برای تعیین ابعاد این مهاجرت و سهم ژنی آن آن در جمعیت کنونی آناتولی است. این توالی‌های ژنتیکی در یکی از مطالعات تنها در ۱٫۵ درصد اهالی ترکیه دیده شده در حالی‌که در یکی از مطالعات بر روی ۱۳ قوم آسیای میانه ۱۸٪ و در مطالعه دیگری بر روی ۴۹ قوم آسیای میانه ۳۳٪ شیوع داشته‌اند. به نظر می‌رسد افزایش قابل ملاحظه جمعیت آناتولی در عصر برنز که جمعیت آن را در دوران امپراتوری روم به ۱۲ میلیون نفر رسانده بود موجب کاهش تأثیر مهاجرت سلجوقیان و دیگر ترک‌زبانان آسیای میانه شده باشد.^[۷]

بخشی از ترک‌تباران ترکیه از اقوام ترکان سلجوقی غز هستند؛ ترکان سلجوقی به رهبری طغرل بیگ پس از شکست غزنویان در سال ۴۲۹ هجری قمری شهر نیشابور را پایتخت خود قرار دادند، در سال ۴۳۳ شهر ری را مرکز حکومت خود کردند، سپس اصفهان را مقر اصلی حاکمیت خود قرار داده همدان را نیز پایتخت تابستانی خود کردند. سلجوقیان سپس به رهبری آلپ‌ارسلان در جنگ ملازگرد با رومانوس چهارم امپراتور بیزانس، آناتولی را به تصرف خود درآوردند و سرزمین آسیای صغیر تا قونیه جز امپراتوری سلجوقی گردید. ترکان سلجوقی که از آسیای میانه به فلات ایران وارد شده و شهرهای ایران را فتح کرده در شهر ری حاکمیت خود را تثبیت کرده بودند در این مکان‌ها و در آذربایجان ساکن شدند و با فراهم آوردن لشکریان زیاد از آذربایجان، آناتولی را فتح و در این منطقه مستقر شده پس از غلبه بر امپراتوری بیزانس (روم شرقی)، این منطقه را بر امپراتوری خود افزودند و از زمان حاکمیت فرزندان عثمان (نام یکی از حاکمان ترک آناتولی) امپراتوری عثمانی را در آنجا بنا نهادند.

فرهنگ

فرهنگ ترکیه شامل فرهنگ‌ها و آیین‌هایی به شدت متنوع و ناهمگن است که از غرب آسیا، آسیای میانه، اروپای شرقی و سنت‌های قفقاز گرفته شده‌است. بسیاری از این سنت‌ها در ابتدا توسط امپراتوری عثمانی، یک کشور چند قومی و چند مذهبی گرد هم آمده بودند.

ترکیهٔ نوین در حال سرمایه‌گذاری بر بخش‌هایی است که به جهانی‌سازی کشور کمک می‌کند. برای مثال، بخش‌های هنری و معماری مورد توجه ترکیهٔ نوین بوده‌اند. نخبگان کشور در تلاش بوده‌اند تا کشور با سرعت بیشتری فرهنگ غربی را بپذیرد با این حال، فرهنگ ملی، بومی و مذهبی کشور را نیز حفظ کردند. به شکل کلی، حکومت ترکیه در تلاش بوده‌است تا ملی‌گرایی و فرهنگ ملی را تقویت و در کنار آن به جهانی‌سازی کشور بپردازد.

دین

نخستین قانون اساسی جمهوری ترکیه^[۹] که در سال ۱۹۲۴ میلادی تهیه شده‌است دین رسمی ترکیه را اسلام تعیین نموده‌است. لیکن در اصلاحات قانون اساسی سال ۱۹۲۸ این ماده قانونی حذف و با تأکید بر جدایی دین از سیاست، ترکیه کشوری با دولت و حکومت سکولار (جدایی دین از سیاست) معرفی گردیده‌است. بنابر آخرین آمار موجود در ترکیه حدود ۹۹/۸ درصد جمعیت این کشور را مسلمانان و ۰/۲ درصد را مسیحیان و کلیمیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل می‌دهند. (البته مطابق کتاب اطلس جامع گیتاشناسی، %۹۲/۵مسلمان (عمدتاً سنی)، ۰/۲٪بی‌دین و بقیه ۰/۵٪ هستند)^[۱۰] مسلمانان ترکیه بیشتر پیرو مذهب تسنن می‌باشند که از میان آن‌ها حنفی‌ها بزرگترین گروه به‌شمار می‌آیند که عمدتاً در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعی‌ها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقرند و اکثراً کرد هستند. شمار پیروان مذاهب دیگر بسیار کم می‌باشد. روی هم رفته پیروان ادیان در ترکیه به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شوند:

الف) پیروان دین اسلام، که خود به چند مذهب تقسیم می‌شود و اهم آن‌ها عبارتند از:

۱- حنفی‌ها: جمعیت قابل ملاحظه‌ای از اهل سنت ترکیه را تشکیل می‌دهند.

۲- شافعی‌ها: شاخه‌ای از اهل سنت است که پیروان آن را بیشتر کردها تشکیل می‌دهند.

۳- پیروان سایر فرق اهل سنت.

۴- علویان که خود به چهار دسته تقسیم می‌شود و بنابر آمار رسمی دولت ترکیه حدود ۱۲ میلیون نفر پیرو دارد.

ب) پیروان ادیان دیگر به‌جز اسلام، که در کل ۲ درصد از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند.

حجاب

حجاب اسلامی در ترکیه دچار دگرگونی‌هایی شده‌است. بر اساس قوانین ترکیه، کارمندان زن در ادارات دولتی اجازهٔ استفاده از روسری و سایر پوشش‌های مشابه را ندارند؛ همچنین بر اساس بخشنامه‌ای تحت عنوان «نحوه پوشش در مراکز آموزش عالی ترکیه» که در سال ۱۹۹۷ میلادی صادر شده، دانشجویان دختر دانشگاه‌های دولتی اجازهٔ استفاده از حجاب در دانشگاه‌ها را ندارند و در سال ۲۰۰۶ این قانون برای دانشگاه‌های غیردولتی نیز لازم‌الاجرا شد.^[۱۱]

اکنون در این کشور حجاب «اختیاری» شده‌است و با این وجود همچنان حجاب توسط بسیاری از بانوان این کشور رعایت می‌شود.^[۱۲]

ورزش

پرهوادارترین ورزش در ترکیه، فوتبال است.^[۱۳] این کشور در فوتبال مردان و زنان سرمایه‌گذاری بسیاری کرده‌است و برخی از باشگاه‌های کشور توانسته‌اند به شهرت جهانی برسند. برای مثال، باشگاه فوتبال گالاتاسرای توانسته در لیگ اروپا و سوپرجام اروپا به قهرمانی برسد.^[۱۴] تیم ملی فوتبال مردان ترکیه نیز در جام جهانی فوتبال ۲۰۰۲، جام کنفدراسیون‌ها ۲۰۰۳ و جام ملت‌های اروپا ۲۰۰۸ به مقام سوم دست یافته‌است.^[۱۵] بسکتبال و والیبال هم هواداران بسیاری در این کشور دارند و علاوه بر تیم مردان، تیم‌های زنان ترکیه نیز در ورزش‌های پرهوادار توانسته‌اند افتخارات بین‌المللی بسیاری به دست آورند. تیم ملی والیبال زنان ترکیه از تیم‌های ملی موفق ترکیه بوده‌است و توانسته‌است که در بازی‌های اروپایی، مسابقات قهرمانی والیبال زنان اروپا و بسیاری دیگر، مدال‌های برتر را ار آن خود کند.^[۱۶] کشتی روغنی نیز ورزش ملی کشور است و مسابقات آن در کشور برگزار می‌شود.

• 

  تیم ملی فوتبال زنان ترکیه در سال ۲۰۱۹. با افزایش هواداران فوتبال در کشور، تیم‌های ملی فوتبال زنان و مردان ترکیه از تجهیزات و کیت‌های هم‌طرازی استفاده می‌کنند.

• 

  ورزشگاه ترک تلکام آرنا که برای باشگاه ورزشی گالاتاسارای است.

• 

  ورزشگاه قادر هاس قیصریه

• 

  تیم والیبال زنان گالاتاسارای پیش از آغاز مسابقه

• 

  ترکیه میزبان و نایب قهرمان جام‌جهانی بسکتبال ۲۰۱۰

رسانه‌ها

صدها کانال، رادیو، روزنامه و خبرگزاری دولتی و مستقل در ترکیه وجود دارد که برخی از آن‌ها بسیار موفق بوده‌اند. برای مثال، TRT World (پخش به انگلیسی) توانسته‌است که به عنوان یک رسانه در جهان شهرت کسب کند و این کانال در تمام شبکه‌های اجتماعی پربازدید جهان حساب کاربری دارد. در مجموع، رسانه‌های ترکیه نسبت به کشورهای منطقه خاورمیانه وضعیت آزادتر و مدرن‌تری دارند اما همچنان از نبود آزادی بیان رنج می‌برند.^[۱۷]

موسیقی و رقص

موسیقی در ترکیه به‌طور کلی شامل قطعه‌های ترکی می‌شود اما از موسیقی ایرانی، عربی، یونانی و چند سبک غربی دیگر نیز تأثیر گرفته‌است.^[۱۸] در دهه‌های اخیر سبک‌های غربی اروپایی و آمریکایی در ترکیه شکوفایی بسیاری داشتند و امروزه بسیاری از خواننده‌های بومی کشور به سبک‌های خارجی اجرا می‌کنند. همچنین بیشتر شهرهای کشور دارای تالارهای کنسرت و صحنه برای اجرا هستند و سالانه خواننده‌های سرشناس بسیاری از سراسر جهان، برای اجرای کنسرت موسیقی به کشور ترکیه سفر می‌کنند. انواع رقص‌های ملی نیز در سراسر کشور در جشنواره‌ها و کنسرت‌های موسیقی اجرا می‌شوند.^[۱۹][۲۰]

• 

  کنسرت جسی جی در استانبول، سال ۲۰۱۲

• 

  کنسرت سرهات در ترکیه، سال ۲۰۱۸

• 

  کنسرت شوال سام در ازمیر

• 

  شبنم فراح خواننده اهل ترکیه در حال اجرا

• 

  التون جان در حال اجرا در آنتالیا

اقتصاد

اقتصاد ترکیه ترکیبی از صنایع بومی و نوین است که روز به روز بر دامنه‌اش افزوده می‌شود. تولیدات فراوان کشاورزی ترکیه در سال ۲۰۰۵ رتبه هفتم جهان را بدست آورد و در سال ۲۰۰۶ برای ۱۱٫۲٪ از مردم ترکیه اشتغال ایجاد کرد. بخش خصوصی اقتصاد ترکیه نیز قوی و به سرعت در حال رشد است و نقش مهمّی در بانکداری، حمل و نقل و ارتباطات دارد. در سال‌های اخیر اقتصاد ترکیه رشد خوبی داشته و رشد ۸٫۹٪ و ۷٫۴٪ را در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ به دست آورده‌است.

تولید ناخالص داخلی ترکیه (برابری قدرت خرید) در رده ۱۳ ام جهان قرار دارد و این کشور ۱۹ امین تولید ناخالص داخلی بزرگ جهان را در اختیار دارد.^[۲۱] ترکیه همچنین از اعضای مؤسس سازمان همکاری و توسعه اقتصادی و گروه ۲۰ است.^[۲۲] ترکیه گسترش و امکانات بسیاری هم در صنعت خودروسازی داشته‌است به طوریکه بیش از ۱٫۳ میلیون وسیله نقلیه در سال ۲۰۱۵ تولید کرده و به عنوان چهاردهمین سازنده بزرگ اتومبیل جهان در رتبه‌بندی جای گرفته‌است.^[۲۳] ترکیه در سال ۲۰۱۹ نخستین خودروی ملی خود را ساخت که توسط پینینفارینا طراحی شد و رجب طیب اردوغان آن را نشانه‌ای از توسعه کشور دانست.^[۲۴] این کشور در کشتی‌سازی پیشرفته است و محصولات آن به کشورهای اروپایی نیز صادر می‌شوند.^[۲۵] با توجه به تلاش دولت برای برابرتر کردن سیاست‌های اقتصادی، ترکیه دارای کارخانه‌ها و شرکت‌های خصوصی بزرگ و مشهور جهانی است و بسیاری از کارخانه‌های کشور توانسته‌اند بخش‌های بزرگی از بازار اروپا را در اختیار بگیرند. برندهای ترکیه‌ای مانند بکو و وستل از بزرگترین تولیدکنندگان لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی در اروپا به‌شمار می‌روند و هزینه بالایی را برای تحقیق و توسعه در فناوری‌های جدید مرتبط با محصولات خود، سرمایه‌گذاری می‌کنند.^{[۲۶][۲۷][۲۸]}

دیگر بخش‌های مهم اقتصاد ترکیه عبارتند از بانک‌داری، ساخت‌وساز، لوازم خانگی، الکترونیک، پوشاک و منسوجات، محصولات پتروشیمی، مواد غذایی، گردشگری و صنعت ماشین آلات. مواد غذایی ترکیه در بسیاری از کشورهای اروپایی به‌طور پیوسته در دسترس هستند.^[۲۹]

صنایع ترکیه مدرن و گسترده شده و توانسته‌اند علاوه بر کشورهای اروپایی، بسیاری از کشورهای منطقهٔ خاورمیانه را هدف صادرات قرار دهند به نحوی که در کنار کشورهای اروپایی مثل آلمان، کشورهایی از خاورمیانه از جمله ایران و عراق، واردات بسیار بالایی از ترکیه داشته‌اند.^[۲۹]

زیر ساخت

ترابری

در سال ۲۰۱۳، ۹۸ فرودگاه در ترکیه به جابجایی مسافران مشغول بودند که ۲۲ تای آن‌ها فرودگاه بین‌المللی بودند.^[۳۰] فرودگاه بین‌المللی آتاترک، بر اساس میانگین چندساله، یازده‌امین فرودگاه پررفت‌وآمد جهان است.^[۳۱] بسیاری از فرودگاه‌های ترکیه شرایط بسیار خوبی دارند و میزان رفت‌وآمد مسافران در آن‌ها بسیار بالاست. دولت نیز در تلاش است تا هرچه بیشتر از پتانسیل اقتصادی این بخش بهره ببرد و در حال برنامه‌ریزی برای ساخت فرودگاه‌های مدرن‌تر و بزرگ‌تر است. فرودگاه جدید استانبول با این برنامه که قرار است بزرگ‌ترین فرودگاه جهان باشد، آغاز به ساخت شد.^[۳۲] ایرلاین‌های ترکیه نیز با کنار زدن رقبای منطقه‌ای خود، همانند ایران‌ایر از ایران، توانسته‌اند شهرتی جهانی کسب کنند و ترکیش ایرلاینز هم‌اکنون ناوگانی ۳۴۹تایی دارد و به ۱۲۶ کشور جهان امکان سفر دارد.^[۳۳][۳۴]

راه‌آهن ترکیه نیز از چند دهه پیش تر، آغاز به نوسازی و مدرن‌سازی تجهیزات و خطوط خود کرده‌است و هم‌اکنون، راه‌آهن ترکیه از خطوط پرسرعت بهره می‌برد.^[۳۵]

• 

  ترکیش ایرلاینز شرکت هواپیمایی حامل پرچم ترکیه

• 

  یک قطار تندرو TCDD HT80000

• 

  قطارهای قیصریه

• 

  یک اتوبوس شهری، در شهری کم‌جمعیت در ترکیه

• 

  ترافیک و یک تاکسی شهری در سال ۲۰۱۳ در ترکیه

گردشگری در ترکیه

گردشگری در ترکیه بخش مهمی از اقتصاد کشور را تشکیل می‌دهد. وزارت فرهنگ و گردشگری در حال برندسازی ترکیه در جهان، از طریق تبلیغات و کار روی فرهنگ ملی کشور است. ترکیه علاوه بر کشورهای همسایه، از کشورهای سراسر جهان گردشگر دریافت می‌کند. شمار میراث جهانی یونسکو در ترکیه به عدد ۱۷ می‌رسد و این کشور از آثار باستانی گرفته تا طبیعت و مراکز خرید شهری‌اش، استفاده بالایی برای بهبود اقتصاد بومی می‌کند.^{[۳۶][۳۷][۳۸]}

نیروی نظامی

نیروهای مسلح ترکیه متشکل از: نیروهای مسلح، نیروی زمینی، نیروی هوایی و نیروی دریایی ترکیه است. نیروی هوایی ترکیه بیش از ۶۰٫۰۰۰ نفر کارمند و ۶۳۵ هواپیما در اختیار دارد و از جنگنده‌هایی شامل جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن و پهپادهای جنگی ساخت داخل بهره می‌برد. این کشور پس از نیروهای مسلح ایالات متحده، دومین نیروی نظامی بزرگ فعال را در ناتو دارد.

جستارهای وابسته

• امپراتوری عثمانی
• زنان در ترکیه
• اقلیت‌ها در ترکیه
• تغییر نام‌های جغرافیایی در ترکیه
• تاریخ ارمنستان
• نسل‌کشی ارمنی‌ها
• نسل‌کشی کردها
• نسل‌کشی یونانیان
• نسل‌کشی آشوری‌ها
• کردستان ترکیه
• سانسور در ترکیه
• کودتای نافرجام ۲۰۱۶ ترکیه
• الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا